Türkiye’nin birinci astronotu Alper Gezeravcı tarafından Milletlerarası Uzay İstasyonu’nda deneyini yaptığı propolisin kimi bakteriler üzerinde antibiyotikten daha güçlü tesir ortaya koyduğu belirlendi.
Muş Bilim ve Sanat Merkezi’nde (BİLSEM) eğitim gören Zeynep Irmak Çamlıca, Dilşah İmran Avcı ve Baver Bedirhan Bingöl ile öğretmenleri Birsen Geçer, propolisin mikro yer çekimi ortamında bakteriler üzerindeki tesirinin araştırılması maksadıyla 2022’de “Propolisin Antibakteriyel Tesiri Projesi”ni hazırladı.
TÜBİTAK Ortaokul Araştırma Projeleri Yarışı’nda Türkiye finallerinde sergilenen proje, daha sonra Gezeravcı’nın 19 Ocak-9 Şubat 2024’te yaptığı uzay seyahati sırasında gerçekleştirdiği 13 deney ortasında yer aldı.
Deneyde, propolisin gram negatif bakteriler üzerinde antibiyotikten daha güçlü bir tesir ortaya koyduğu görüldü. Bu yıl şubat ayında tamamlanan projenin raporları, Türkiye Uzay Ajansına sunuldu.
Proje koordinatörü teknoloji tasarım öğretmeni Birsen Geçer, AA muhabirine, öğrencileriyle hazırladıkları projenin uzayda deneyinin yapılmasının gururunu yaşadıklarını söyledi.
Öğrenciler için çok kıymetli bir proje olduğunu söz eden Geçer, şöyle konuştu:
“Propolis, personel arıların, bitkilerin gövde, yaprak ve tomurcuklarından topladığı hususları başlarında bulunan salgı bezleriyle karıştırıp enzimleri salgılayarak elde ettikleri bir bileşiktir. Propolisin daha evvel yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda antibakteriyel, antifungal, antioksidan üzere tesirlerinin olduğu ortaya konulmuştur. Projemiz, 16. TÜBİTAK Ortaokul Araştırma Projeleri Yarışı’nın Türkiye finallerinde sergilenmişti. Daha sonrasında Bilim Misyonu Daveti kapsamında müracaatımızı yaptık. Propolisin mikro yer çekimi ortamındaki, uzaydaki bakteriler üzerinde bir tesiri var mı? Aslında hedefimiz bunu tespit etmekti. Gayelerimizden birisi de Milletlerarası Uzay İstasyonu’ndaki bakteri profilini ortaya koymaktı.”
“Projemiz şubat ayında sonuçlandı”
Proje kabul edildikten sonra astronot Alper Gezeravcı tarafından Milletlerarası Uzay İstasyonu’nda deneyin yapıldığını anımsatan Geçer, şu bilgileri verdi:
“Deney düzeneğimizde denetim ve deney gruplarımız vardı. Birebir vakitte antibiyotiği de yeniden denetim kümesi olarak kullandık. Bu çalışmayla propolisin dünyada yaptığımız çalışmaya benzeri sonuçlar ortaya koyduğunu gördük. Gram bakteriler üzerinde propolisin antibiyotikten çok daha güçlü bir tesir ortaya koyduğu, kimi bakterilerin üzerinde de antibiyotik kadar güçlü tesirlerinin olduğu sonucuna ulaştık. Projemiz şubat ayında sonuçlandı. Bu sonuçları rapor haline getirip Türkiye Uzay Ajansına sunduk. Bu çalışmanın tüm ayrıntı sonucu bilimsel olarak TÜBİTAK tarafından açıklanacaktır. Elbette çalışmamız burada sonlanmadı. Oradaki bakteriler tekrar laboratuvarda stoklandı ve üzerinde çeşitli çalışmalar yapacağız.”
“Öğrencilerim bilimsel düşünme hünerleri gelişti”
Amaçlarından birinin de Memleketler arası Uzay İstasyonu’ndaki bakteri profilini ortaya koymak olduğunu anlatan Geçer, bu sayede istasyondaki astronotların yaşayabilecekleri birtakım sıhhat sorunları karşısında, bakterileri tanıdıkları için buna yönelik tedavi formüllerinin bulunmasının daha kolay olacağını düşündüklerini söz etti.
Projenin tıp alanına da katkılarının olacağını vurgulayan Geçer, şunları kaydetti:
“Hastalık yapan bakteriler kelam konusu ve bu bakterileri tanımadığımız için onlara yönelik tedavi biçiminin ortaya konulması bu sonuçlarla daha kolay olacaktır. Projenin uzayda gerçekleştirilmiş olması bizim açımızdan gurur verici bir şey. Bu türlü bilimsel bir tecrübenin içerisinde yer alan öğrencilerimin bilimsel düşünme maharetleri gelişti, öz inanç kazandılar. Tıpkı formda daima kitaplardan okudukları, o uzayda yapılan çalışmalardan birinin içinde yer aldılar ve onlar açısından bu bilgiler de aslında somutlaşmış oldu. Ben en çok öğrencilerim açısından memnun oldum.”