TÜRKİYE İstatistik Kurumu (TÜİK), ’23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’ kapsamında, daha evvel yapılan araştırmalardan derlenen ‘İstatistiklerle Çocuk, 2024’ bültenini yayımladı. Türkiye nüfusunun yüzde 25,5’inci 0-17 yaş kümesini içeren çocuk nüfus oluşturdu.
TÜİK’in yayımladığı ‘İstatistiklerle Çocuk, 2024’ bültenine nazaran; 2024 yılı sonu prestijiyle, Türkiye nüfusu 85 milyon 664 bin 944 kişi iken bunun 21 milyon 817 bin 61’ini çocuklar oluşturdu. Çocuk nüfusunun yüzde 51,3’ünü erkek çocuklar, yüzde 48,7’sini kız çocuklar oluşturdu. Birleşmiş Milletler tarifine nazaran Türkiye’de 0-17 yaş kümesini içeren çocuk nüfus, 1970 yılında toplam nüfusun yüzde 48,5’ini oluştururken bu oran 1990 yılında yüzde 41,8 ve 2024 yılında yüzde 25,5 oldu.
Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna nazaran çocuk nüfus oranının 2030 yılında yüzde 22,1, 2040 yılında yüzde 17,9, 2060 yılında yüzde 16,9, 2080 yılında yüzde 15,2 ve 2100 yılında yüzde 14,5 olacağı öngörüldü. Doğurganlık göstergelerindeki süratli düşüş eğiliminin devam edeceğini varsayan düşük senaryoya nazaran çocuk nüfus oranının 2030 yılında yüzde 22, 2040 yılında yüzde 16,7, 2060 yılında yüzde 13,9, 2080 yılında yüzde 11,1, 2100 yılında yüzde 9,9 olacağı öngörüldü. Doğurganlığı artırıcı önlemlerin tesirli olacağını varsayan yüksek senaryoya nazaran çocuk nüfus oranının 2030 yılında yüzde 22,3, 2040 yılında yüzde 18,9, 2060 yılında yüzde 18,7, 2080 yılında yüzde 18,9, 2100 yılında yüzde 18,6 olacağı öngörüldü.
TÜRKİYE’NİN ÇOCUK NÜFUS ORANI AB ÜYE ÜLKELERİNDEN YÜKSEK
Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkenin çocuk nüfus oranları incelendiğinde, 2024 yılında çocuk nüfus oranının AB ortalaması yüzde 17,8 oldu. AB üye ülkeleri içinde en fazla çocuk nüfus oranına sahip olan ülkelerin sırasıyla, yüzde 23 ile İrlanda, yüzde 20,8 ile Fransa, yüzde 20,6 ile İsveç olduğu görüldü. Çocuk nüfus oranının en düşük olduğu ülkeler ise sırasıyla, yüzde 14,7 ile Malta, yüzde 15,1 ile İtalya, yüzde 15,7 ile Portekiz oldu. Türkiye’nin çocuk nüfus oranının yüzde 25,5 ile AB üye ülkelerinden daha yüksek olduğu görüldü.
ÇOCUK NÜFUS ORANI EN YÜKSEK VİLAYET ŞANLIURFA
İllerin toplam nüfusları içindeki çocuk nüfus oranları incelendiğinde, 2024 yılında en yüksek çocuk nüfus oranına sahip olan vilayet, yüzde 43,8 ile Şanlıurfa oldu. Şanlıurfa vilayetini yüzde 39,8 ile Şırnak, yüzde 37,4 ile Ağrı, Mardin ve Muş izledi. Çocuk nüfus oranının en düşük olduğu vilayet, yüzde 16,4 ile Tunceli oldu. Tunceli’yi yüzde 17,3 ile Edirne ve yüzde 18 ile Kırklareli izledi.
EN AZ BİR ÇOCUK BULUNAN HANEHALKI ORANI YÜZDE 42,8
2024 yılında toplam hanehalkı sayısı 26 milyon 599 bin 261 oldu. Hanelerin yüzde 42,8’inde 0-17 yaş kümesinde en az bir çocuk bulunduğu görüldü. Bu hanelerin vilayetlere nazaran dağılımı incelendiğinde, 0-17 yaş kümesinde en az bir çocuk bulunan hanehalkı oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 68,5 ile Şanlıurfa, en düşük olduğu ilin yüzde 28,2 ile Tunceli olduğu görüldü. Hanelerin yüzde 19’unda 0-17 yaş kümesinde bir çocuk, yüzde 14,6’sında iki çocuk, yüzde 6’sında üç çocuk, yüzde 2’sinda dört çocuk, yüzde 1,1’inde ise beş ve daha fazla çocuk bulunduğu görüldü.
ÇOCUK NÜFUSUN YÜZDE 29,6’SI 10-14 YAŞ KÜMESİNDE
Çocuk nüfus yaş kümesine nazaran incelendiğinde, 2019 yılında çocuk nüfusun yüzde 27,7’sinin 0-4 yaş kümesinde, yüzde 28,2’sinin 5-9 yaş kümesinde, yüzde 28’inin 10-14 yaş kümesinde ve yüzde 16’sının 15-17 yaş kümesinde yer aldığı görülürken, 2024 yılında yüzde 23,3’ünün 0-4 yaş kümesinde, yüzde 29,3’ünün 5-9 yaş kümesinde, yüzde 29,6’sının 10-14 yaş kümesinde ve yüzde 17,8’inin 15-17 yaş kümesinde yer aldığı görüldü.
CANLI DOĞAN BEBEK SAYISI 958 BİN 408
2023 yılında canlı doğan bebek sayısı, 958 bin 408 oldu. Doğan bebeklerin 491 bin 361’i erkek, 467 bin 47’si ise kız oldu. Canlı doğan bebeklerin yüzde 96,7’sini tekil, yüzde 3,1’ini ikiz, yüzde 0,1’ini ise üçüz ve daha fazla çoğul doğumlar oluşturdu. Hastanede gerçekleşen doğumların oranı, 2010 yılında yüzde 91,6 iken 2023 yılında yüzde 97,5 oldu. Beşli karma aşı (DPT+IPV+Hib) 3 doz ile aşılama oranı 2022 yılında yüzde 99,5 iken 2023 yılında yüzde 98,8 oldu.
BEKLENEN ÖMÜR MÜHLETİ 15 YAŞINDAKİ ÇOCUKLAR İÇİN 63,5 YIL
Hayat Tabloları, 2021-2023 sonuçlarına nazaran doğuşta beklenen ömür mühleti, Türkiye geneli için 77,3 yıl, erkekler için 74,7 yıl ve bayanlar için 80 yıl oldu. Türkiye’de 7 yaşına ulaşan bir çocuğun kalan ömür mühletinin ortalama 71,3 yıl, erkek çocuklar için 68,7 yıl ve kız çocuklar için 73,9 yıl olduğu görüldü. Çalışma çağının başlangıcı olan 15 yaşındaki çocuklar için bu mühlet 63,5 yıl oldu. Erkek çocuklar için bu mühlet 60,9 yıl iken kız çocuklar için 66,1 yıl oldu. Bu yaş için kız ve erkek çocuklar ortasındaki beklenen ömür müddeti farkının 5,2 yıl olduğu görüldü.
EN TANINAN ERKEK İSMİ ALPARSLAN, KIZ İSMİ DEFNE
2024 yılında doğan bebeklere konulan en tanınan erkek bebek isimleri, Alparslan, Göktuğ ve Yusuf; en tanınan kız bebek isimleri ise Defne, Asel ve Zeynep oldu. Doğan erkek bebeklerin 8 bin 88’ine Alparslan, 5 bin 683’üne Göktuğ, 4 bin 880’ine Yusuf, kız bebeklerin 7 bin 466’sına Defne, 7 bin 347’sine Asel, 6 bin 540’ına ise Zeynep ismi verildi. 2024 yılında 0-17 yaş kümesindeki çocuklarda en çok kullanılan erkek çocuk isimlerinin Yusuf, Mustafa ve Ömer; kız çocuk isimlerinin ise Zeynep, Elif ve Ecrin olduğu görüldü.
ÇOCUK BAĞIMLILIK ORANI YÜZDE 30,6
Toplam yaş bağımlılık oranı, 15-64 yaş kümesinde çalışma çağındaki her 100 kişi başına düşen, 0-14 ile 65 ve üzeri yaş kümesindeki kişi sayısı olarak tanımlanıyor. 2024 yılında toplam yaş bağımlılık oranı yüzde 46,1 oldu. Yaş kümesi 15-64 olan her 100 kişi başına düşen, 0-14 yaş kümesindeki çocuk sayısını söz eden çocuk bağımlılık oranı ise yüzde 30,6 olarak gerçekleşti.
BEŞ YAŞINDAKİ ÇOCUKLARIN NET OKULLAŞMA ORANI YÜZDE 84,3
Okul öncesi eğitim düzeyinde beş yaş net okullaşma oranının, 2022/23 öğretim yılında yüzde 85 iken 2023/24 öğretim yılında yüzde 84,3 olduğu görüldü. Beş yaş net okullaşma oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, bu oran erkek çocuklar için yüzde 84,5, kız çocuklar için yüzde 84 oldu. İlkokul düzeyinde net okullaşma oranı 2023/24 öğretim yılında yüzde 95, ortaokul düzeyinde net okullaşma oranı yüzde 91,5 ve ortaöğretim düzeyinde net okullaşma oranı yüzde 88 oldu.
İLKOKUL TAMAMLAMA ORANI YÜZDE 98,7
Eğitim kademesi ve cinsiyete nazaran okul tamamlama oranları incelendiğinde, yıllara nazaran bir artış gözlendi. İlkokul tamamlama oranı 2018/19 eğitim ve öğretim devrinde yüzde 98,6 iken bu oran 2023/24 eğitim ve öğretim devrinde yüzde 98,7 oldu. Ortaokul tamamlama oranı 2018/19 eğitim ve öğretim devrinde yüzde 97,7 iken bu oran 2023/24 eğitim ve öğretim devrinde yüzde 96,5 oldu. Ortaöğretim tamamlama oranı ise yüzde 68,1’den yüzde 81,2’ye yükseldi. Ortaöğretim okul tamamlama oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2023/24 eğitim ve öğretim periyodunda bu oranın erkek çocuklar için yüzde 79,4, kız çocuklar için yüzde 83 olduğu görüldü.
ÇOCUKLARIN YÜZDE 94,5’İNİN SIHHAT DURUMU ‘ÇOK ÂLÂ YAHUT İYİ’ DURUMDA
2024 yılında hanelerde yaşayan 15 yaş ve altı çocukların genel sıhhat durumları incelendiğinde yüzde 94,5’inin ‘çok düzgün yahut iyi’, yüzde 4,6’sının ‘orta’, yüzde 0,9’unun ise ‘kötü yahut çok kötü’ olduğu görüldü. Çocukların en az son 6 ay içinde sıhhat durumlarının günlük faaliyetlerini sınırlama durumları incelendiğinde sıhhat durumu makus yahut çok berbat olan çocukların yüzde 53,7’sinin yaşanan sıhhat sorunu nedeniyle günlük faaliyetlerinin çok sınırlandığı, yüzde 40,9’unun günlük faaliyetlerinin sınırlandığı, yüzde 5,4’ünün ise günlük faaliyetlerinin sınırlanmadığı beyan edildi.
2024 yılında, 15 yaş ve altı tüm çocukların yeni giysilere sahip olduğu hanehalkı oranı yüzde 88,6 iken maddi yetersizlik nedeniyle çocukları yeni giysilere sahip olamayan hanehalkı oranı yüzde 9,2, öbür nedenlerle çocukları yeni giysilere sahip olamayan hanehalkı oranı ise yüzde 2,2 oldu. Günde en az bir defa taze meyve ve zerzevat tüketimi yapabilen 15 yaş ve altı çocukların bulunduğu hanehalklarının oranı yüzde 86,7, maddi yetersizlikler nedeniyle günde en az bir kere taze zerzevat ve meyve tüketimi yapamayan hanehalkı oranı yüzde 10, öteki nedenlerle çocukları günde en az bir kere taze meyve ve zerzevat tüketemeyen hanehalkı oranı ise yüzde 3,3 oldu.
Çocukları için konuttan uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilen hanehalkı oranı yüzde 51,2, maddi yetersizlikler nedeniyle konuttan uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayamayan hanehalkı oranı yüzde 22,2, öbür nedenlerle meskenden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayamayan hanehalkı oranı ise yüzde 26,6 oldu.
ÇOCUKLARIN İNTERNET KULLANIM ORANI YÜZDE 91,3
İnternet kullanım oranı, 6-15 yaş kümesindeki çocuklar için 2021 yılında yüzde 82,7 iken 2024 yılında yüzde 91,3 oldu. İnternet kullanımı cinsiyete nazaran incelendiğinde, erkek çocukların internet kullanım oranı 2021 yılında yüzde 83,9 iken 2024 yılında yüzde 92,2, kız çocukların internet kullanım oranı ise 2021 yılında yüzde 81,5 iken 2024 yılında yüzde 90,3 olduğu görüldü.
ÇOCUKLAR İNTERNETİ EN FAZLA GÖRÜNTÜ İZLEME EMELİ İLE KULLANDI
2024 yılında, nizamlı internet kullanan 6-15 yaş kümesindeki çocukların internet aracılığı ile yürüttüğü faaliyetlerde, internet üzerinden görüntü izleme yüzde 83,9 ile birinci sırayı alırken, yüzde 75 ile ödev, öğrenme yahut çevrim içi derslere katılma ikinci sırada yer aldı. Bunu, yüzde 72,7 ile oyun oynama yahut oyun indirme, yüzde 72,6 ile toplumsal medya izledi. Çocukların internette en az yürüttüğü faaliyet ise yüzde 13,2 ile e-posta gönderme yahut alma oldu.
ÇOCUKLARIN İŞ GÜCÜNE KATILMA ORANI YÜZDE 24,9
15-17 yaş kümesindeki çocukların iş gücüne katılma oranı 2023 yılında yüzde 22,1 iken bu oran 2024 yılında yüzde 24,9 oldu. İş gücüne katılma oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, bu oran erkek çocuklar için yüzde 35,6, kız çocuklar için yüzde 13,7 olduğu görüldü.
RESMİ KIZ ÇOCUK EVLİLİKLERİ AZALDI
16-17 yaş kümesinde olan kız çocuklarının resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2002 yılında yüzde 7,3 iken bu oran 2024 yılında yüzde 1,6’ya düştü. Öteki taraftan, birebir yaş kümesinde olan erkek çocukların resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2002 yılında yüzde 0,5 iken bu oran 2024 yılında yüzde 0,1 oldu.
BABASI VEFAT ETMİŞ ÇOCUKLARIN SAYISI 258 BİN 515
2024 yılında 21 milyon 817 bin 61 çocuk nüfusun içinde babası vefat etmiş çocuk sayısının 258 bin 515, annesi vefat etmiş çocuk sayısının 81 bin 373, hem annesi hem de babası vefat etmiş çocuk sayısının ise 5 bin 276 olduğu görüldü. 2024 yılında Türkiye genelinde kuruluş bakımı altında bulunan çocuk sayısının 15 bin 135 olduğu görüldü. Mevcut gözetici aile sayısı 8 bin 719, esirgeyici aile yanında bakımı sağlanan çocuk sayısı ise 10 bin 430 oldu. Evlat edindirilen çocuk sayısı 2024 yılında 589 oldu.
VELAYETİ ANNEYE VERİLEN ÇOCUKLARIN ORANI YÜZDE 74,4
2024 yılında boşanan çiftlerin sayısı 187 bin 343 oldu. Katılaşan boşanma davaları sonucunda 186 bin 536 çocuk velayete verildi. Çocukların velayetinin yüzde 74,4’ünün anneye, yüzde 25,6’sının ise babaya verildiği görüldü.
2023 yılında 1-17 yaş kümesinde çocuk vefatları en fazla, dışsal yaralanma ve zehirlenmeler nedeniyle gerçekleşti. Kelam konusu nedenle hayatını kaybeden 1-17 yaş kümesindeki çocuk sayısı, 2023 yılında 13 bin 43 oldu. Hudut sistemi ve duyu organları hastalıkları nedeniyle 866 çocuk, güzel huylu ve makus huylu tümörler nedeniyle 671 çocuk, dolanım sistemi hastalıkları nedeniyle 403 çocuk hayatını kaybetti.
BEBEK MEVT SURATI BİNDE 10
2009 yılında bebek mevt suratı binde 13,9 iken 2023 yılında binde 10 oldu. Doğumdan sonraki beş yıl içinde ölme mümkünlüğünü tabir eden beş yaş altı mevt suratı, 2009 yılında binde 17,7 iken 2023 yılında binde 14,5 oldu.