TEKİRDAĞ Namık Kemal Üniversitesi (NKÜ) Toplumsal Hizmet ve Danışmanlık Bölüm Başkanı Öğretim Görevlisi Ayşe Mine İşler, sarsıntı sonrası çocukların hallerine yönelik, “Aileler sarsıntı sonrasında şuna dikkat etmeli; çocuğun fizikî güvenliği kadar duygusal güvenliği de kıymetli. Fizikî temas kurmak, sarılmak, yalnız olmadığını hissettirmek, öteki arkadaşları, komşular daima birlikte toplumsal dayanak oluşturmak epey önemli” dedi.
İstanbul’un Silivri ilçesi açıklarında Marmara Denizi’nde 23 Nisan’da meydana gelen 6.2’lik sarsıntıyla yine gündeme gelen sarsıntıya değinen NKÜ Toplumsal Hizmet ve Danışmanlık Bölüm Başkanı Öğretim Görevlisi Ayşe Mine İşler, sürecin çocuklar için daha karmaşık olduğunu söyledi. Yetişkinlerin sergilediği hal ve hakikat yaklaşımın çocukların süreci çok daha sağlıklı formda atlatmalarına yardımcı olacağını söyleyen İşler, “Deprem tüm yaş kümelerinde farklı formda tesirlerini gösterir. Zira çocukların gelişim periyotlarına nazaran olayları anlamlandırma biçimleri, biçimleri de değişir. O yüzden genel olarak biz 3’e ayırıyoruz aslında bu yaş kümelerini. 0-6 yaş kümesine baktığımızda burada alt ıslatma, ağlama, parmak emme üzere gerileme davranışları dediğimiz davranışlar sıklıkla görülebilir. Anne babaya çok düşkün olabilir, çocuk yalnız kalmaktan korkabilir. 7-12 yaş ortasına baktığımızda artık daha somut fikirlerin olduğu bir devir. Burada mevt korkusu sıklıkla yaşanır çocuklarda. Daha ergenliğe baktığımızda ise 13-18 yaş devrinde varoluşsal sorgulamaların çok ağır olduğu bir devir. Hasebiyle burada gelecek tasası çok fazla artar, öfke patlamalarını görebiliriz. Tüm çocuklarda ortak görülen tesir şudur; inanç kaybı, denetim kaybı ve geleceğe dönük kaygı. Bunlar tüm çocuklarda görülür” dedi.
‘DEPREMİ ÇOCUKLARA ANLATMALIYIZ’
Ailelerin sergilediği tavır ve davranışların, çocuklar açısından çok değerli olduğunu kaydeden İşler, “Öncelikle sarsıntısı çocuklara anlatmamız gerekir. Yani zelzele öncesinde çocukların buna hazırlıklı olması gerekir. Sarsıntısı anlatırken de somut tabirler kullanmalıyız aslında. Yani ‘Yer altındaki hareketlerin sarsılmasıdır’ üzere bu türlü somut, kolay bir açıklama yapabiliriz. Bununla birlikte ‘Binalar sarsılabilir lakin biz inançta olabiliriz, hakikat tedbirleri alırsak’ halinde hem telkin edici hem de somut ve net bir bilgi vermiş oluruz. Natürel burada hakikat vakit ve lisan kullanımı epey değerli. Çocuğun gelişim periyoduna uygun bir biçimde bunu tabir etmek lazım. Hislerine alan tanımak lazım bilhassa çocukların zelzelesi anlatırken. ‘Korkma, korkulacak bir şey yok’ demek yerine; ‘Evet korktun, bu çok olağan. Ben de korktum, bu duyguyu birlikte paylaşıyoruz lakin artık inançtayız.’ Hem çocuğun hissine alan tanımış oluruz hem de yaşadığının olağan olduğunu aslında bu biçimde çocuğa aktarabiliriz” diye konuştu.
‘ÇOCUĞUN DUYGUSAL GÜVENLİĞİ DE ÖNEMLİ’
Deprem sonrasında çocuğun güvenliğine değinen İşler, “Aileler zelzele sonrasında şuna dikkat etmeli; çocuğun fizikî güvenliği kadar duygusal güvenliği de kıymetli. Fizikî temas kurmak, sarılmak, yalnız olmadığını hissettirmek, başka arkadaşları, komşular daima birlikte toplumsal dayanak oluşturmak epey değerli. Bununla birlikte rutinler hayli değerli bir yer tutuyor bu noktada. Günlük ömür rutinlerine dönmek çocuklara hayatın aslında olağan seyrinde devam edebildiğini gösterir. Bu yüzden yemek saatlerinin tekrar düzenlenmesi, uyku saatlerinin, oyun saatlerinin belirlenmesi hayli önemli” diye konuştu.
‘ÇOCUKLARA SARSINTI İMAJLARINI İZLETMEMEK GEREKİR’
İşler, toplumsal medya ve televizyonun da zelzeleyle ilgili çocuklarda olumsuz tesir oluşturabileceğini belirterek, “Bir öteki değerli nokta toplumsal medya, haberler, televizyon kanalları. Burada zelzele manzaraları sık sık yayınlandığı için çocuklara bunları izletmemek gerekir. İzlemek istiyorsak da çocukların uyuduğu bir vakitte ya da olmadığı bir vakitte bunu izleyebiliriz. Zira ikincil bir travmaya sebebiyet verebilir bu imajlar. Olağan aileler şuna da dikkat etmeli; zelzele sonrası okula dönüş hayli değerli okul çağındaki çocuklar için. Çocuk okula gitmek istemeyebilir, korkabilir. Bu noktada öğretmenlerle iş birliği içinde olmak, rehberlik hizmetlerini arttırmak kıymetli. Son olarak da aileler çocuklardaki bu davranışları gözlemlemeli. Şayet 3 haftadan, 4 haftadan uzun sürüyorsa bu noktada bir uzman dayanağından yararlanmakta fayda var” tabirlerini kullandı.
‘ÇOCUKLARDA ZELZELE ŞUURU GELİŞTİRİLMELİ’
Ailelerin kendi içlerinde de sarsıntı tatbikatı yapabileceğini söyleyen İşler, “Tatbikatlar epey değerli yani sarsıntı şuurunun geliştirilmesi çocuklarda kritik bir noktaya sahip. Hem aileler kendileri meskenlerinde bu tatbikatları deneyebilir. Tatbikatlardan sonra da çocukla konuşmak kıymetli. İşte; ‘Sence bunu neden yaptık? En çok neye dikkat ettin? En çok ne etkiledi seni?’ biçiminde bir şuur geliştirmek kıymetli. Bununla birlikte artık okullarda AFAD eğitimi veriyor, belediyelerin eğitimleri var. Bu eğitimlerle birlikte, çök, kapan, tutun, zelzele anında çocuk da bilgili olursa bilgi her vakit güçtür. Bu farkındalığa sahip olduğunda daha süratli harekete geçirebilir. Korkusu ve tasası azalabilir. O yüzden ailelerin bu şekil eğitimlere de dikkat etmesi, önemsemesi gerekir. Bununla birlikte yeniden toplumsal medyada çocukların yaşına uygun sarsıntıları anlatan, zelzele anında, sırasında, sonrasında ne yapılması gerektiğinden bahseden görüntü içerikli eğitimler var. Bunlardan da yararlanabilir aileler. Ek olarak şu da değerli. Biz ne kadar sakin kalırsak çocuklar da o kadar sakin kalır. Zira bizim korkumuz çocuklara yansır aslında. O yüzden sarsıntı konusunda şuurlu olmamız ve bu tatbikatları önemsememiz son derece önemli” dedi.