Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Güzel Sanatlar Fakültesi Dramatik Müelliflik Kısmı Ana Sanat Kolu Lideri Doç. Dr. İbrahim Öztahtalı, yetişkinler için ana lisanı şuurunu geliştirmenin en kestirme yollarından birinin atasözleri ve tabirler sözlüğü okumaktan geçtiğini söyledi.
Öztahtalı, AA muhabirine, dünyanın en eski lisanlarından Türkçenin geçmişinin en az 6 bin yıl olduğunu anlattı.
Kullanım alanı çok geniş olan Türkçenin anlamsal işletim sisteminin çok geliştiğini belirten Öztahtalı, Türkçenin bugün dünyanın en yeterli 3 lisanı ortasında yer aldığını lisana getirdi.
Öztahtalı, Türkçenin çok geniş ve varlıklı bir lisan olduğunu tabir ederek, “Dil bilimcilerin ortak tabiri olarak, gelecek yüzyıllarda yeryüzünde konuşulacak 6 doğal lisandan biri, Türkçe olacak.” dedi.
Dilin gerçek kullanımı için dinleme, okuma, konuşma ve yazma hünerlerinin geliştirilmesi gerektiğinin altını çizen Öztahtalı, şöyle konuştu:
“Erken çocukluk devrinde ana lisanı şuuru gelişir ve en üst seviyede geliştiği şuur aralığı 3,5-6,5 yaş ortasıdır. Çocuğun etrafında ana lisanı marifeti yüksek beşerler varsa çocuğun lisan zekası çok süratli biçimde tırmanır. Bu devirde çocuklara fotoğraflı kitaplar okumak, okuma öncesinde fotoğraflarla ilgili yorumlar yapmasını sağlamak, gördüklerini anlatmasını sağlamak, ana lisanı hünerinin gelişmesinde çok kıymetli bir etken olacaktır. Bu 4 beceriyi bir ortaya topladığınızda kendisini, fikirlerini, hislerini gerçek ve tesirli tabirden bir insan profili çıkar ortaya.”
“Ana lisanını yeteri kadar öğrenemeyen yabancı lisan de öğrenemez”
Öztahtalı, Türkçeyi konuşanların lisanın sahip olduğu zenginliği yeteri kadar kullanamadığını belirterek, “Duygu, niyet ve gereksinimlerinizi, gözlemlerinizi tam tabir edemezseniz beşerler sizi yanlış anlar ya da anlayamaz. Lisan, insanın tabiridir.” diye konuştu.
Türkçede bir sözün bağlamsal olarak apayrı manalara gelebildiğini, cümlenin muhtaçlık duyduğu ögelerin yerli yerine koyulmadığı durumda Türkçenin eksik kullanıldığını vurgulayan Öztahtalı, şöyle devam etti:
“Bugün ulusal eğitim sistemimizin birinci hususlarından biri, ana lisanı şuuru ve eğitimi olmalıdır. Ana lisanını yeteri kadar öğrenemeyen yabancı lisan de öğrenemez. Ana lisanını yeteri kadar öğrenemeyen biri hayatı da yeteri kadar öğrenemez, gözlemleyemez, gözlemlediklerini yorumlayamaz, onların kendisinde oluşturduğu duyguyu tabir edemez, muhtaçlıklarını ortaya koyamaz. Hasebiyle ana lisanı eğitimi ve şuurunun en yüksek seviyede sağlanması için gereken her ne varsa ulusal eğitim sistemimizin birinci ve en kıymetli gündem hususu olmalı.”
“Ana lisanı şuurunu geliştirmenin kestirme yöntemleri”
Öztahtalı, Türkçeye hakim olabilmenin en temelinde okuma hüneri olduğuna, lisan ile ilgili yanlış davranışların, okuyarak düzeltilebileceğine dikkati çekerek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Türkçe, varlıklı bir lisan. Olumlu ya da olumsuz birçok durum için cetlerimize müracaat ediyoruz. Atasözü havuzumuz çok geniş. Zararın neresinden dönersen kardır. Hiçbir şey için geç kalmış sayılmayız. Bunun da en kolay yolu okuma maharetini geliştirmektir. Ana lisanı gelişimimizi kitap okuyarak çok süratli ve tesirli bir biçimde geliştirebiliyoruz. Her kitap, en hoş sözlerin, sözlerin, cümlelerin, bütünlüklü yazıların bir ortaya getirildiği konservelerdir. Oradan istifade etmenin yaşı yoktur ve nitelikli bir okuyucu hale geldiğinizde konuşmanız, kullandığınız sözler, kurduğunuz cümleler, tabirler, atasözleri değişir. Renklenirsiniz. Aslında ana lisanı şuurunu geliştirmek, insanın çok farklı taraflarını renklendiren bir iştir.”
“Yetişkinlerin ana lisanı şuurunu geliştirmenin çok kestirme prosedürleri var. Bunlardan bir tanesi, atasözleri ve tabirler sözlüğü okumaları yapmak.” diyen Öztahtalı, bu sözlüklerde atasözü ve tabirin çıkış öykülerinin de yer aldığını kaydetti.
Öztahtalı, her atasözü ve tabirin hayatta bir yeri olduğuna değinerek, uygun olduğu an yanlışsız atasözü yahut tabiri kullanmanın anlatımı güçlendirdiğini, bunun da konuşmanın etkileyiciliğini ve ikna kabiliyetini kuvvetlendirdiği bilgisini verdi.
Toplumsal bağlantıda güzel ve yanlışsız bir Türkçenin hayat konforunu artıracağını belirten Öztahtalı, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Atasözleri ve tabirler hayatın içinden alınmış, süzülmüş ve önümüze konulmuş ana fikirler listesidir. Her atasözünün bize katmak istediği bir sonuç var ve biz o sonucu değerlendirdiğimizde hayatımızda bir şeyi değiştirmiş oluyoruz. Münasebetiyle atasözü ve tabir okumanın yalnızca konuşmanın renklenmesi ve güzelleşmesi halinde değil, hayatı daha konforlu, isabetli, verimli geçirmeyi sağlayan bir katkısı da var. Nereden bakarsak bakalım ana lisanı şuurumuzu geliştirecek bir faaliyet olarak düşünmemiz mümkün. Hayatımızın içinde oburlarının aldığı dersleri kolay kolay edinmemizi sağlayacak bir sistem olarak da düşünülebilir. Zira atasözlerinin hepsi bir olayın sonunda ortaya çıkarılmış, nasihat olarak verilmiş. Biz o şeyi yaşamadan, olumsuz sonuçlarını görmeden o nasihati almış oluyoruz.”