Artık uzayda domates, marul ve patates üzere sebzeler yetiştirilebiliyor. Lakin görülebileceği üzere astronotların menüsü çok da varlıklı değil. Bu durum, Fransa’da yürütülen “Lunar Hatch” isimli proje ile değişebilir. Çalışma kapsamında Ay’da sürdürülebilir bir balık çiftliği kurmak ve burada levrek balığının yetiştirilmesi hedefleniyor. Fransa Ulusal Okyanus Araştırma Enstitüsü’nden deniz biyoloğu Dr. Cyrille Przybyla’nın öncülüğünde yürütülen proje, birinci etapta levrek yumurtalarını uzaya göndererek bu canlıların mikro yerçekiminde nasıl geliştiğini gözlemlemeyi amaçlıyor. En son gaye ise bu balıkların Ay’da tertipli bir besin kaynağı olarak yetiştirilebilmesi.
Dr. Przybyla, balığın astronotlar için ülkü bir protein kaynağı olduğunu belirtiyor. Çünkü balık, sindirimi en kolay hayvansal proteinlerden birisi. Ayrıyeten omega-3 yağ asitleri ve B vitaminleri açısından da epey varlıklı. Bunlar uzun müddetli uzay misyonlarında kas kaybını önlemek için hayati ehemmiyete sahip.
Kurgunun gerçek olduğu bir dönem
Projenin birinci basamağı epey argümanlı: Levrek yumurtaları, Memleketler arası Uzay İstasyonu’na (ISS) gönderilecek ve burada gelişimleri gözlemlenecek. Başarılı olunursa sonraki adım Ay’a taşınmak. Birinci etapta sadece müşahede yapılacak; balıklar dondurularak geri getirilecek. Lakin uzun vadeli gaye, Ay yüzeyinde kurulacak bir üs bünyesinde balıkların sistemli olarak yetiştirilmesi.
Bu fikir, aslında yeni değil. 1973’te Apollo vazifelerinden birinde minik mummichog balıkları uzaya gönderilmişti. Daha sonra lepistes, Japon pirinç balığı ve zebra balığı üzere tipler de bilimsel deneylerde kullanıldı. Lakin Lunar Hatch, balıkların birinci sefer sistemli bir besin kaynağı olarak değerlendirilmesini hedefleyen birinci proje olma özelliğini taşıyor.
Kapalı döngü besin sistemi
Lunar Hatch’in en dikkat cazibeli istikametlerinden biri, atıksız bir “kapalı döngü besin zinciri” planlaması. Proje kapsamında Ay’ın kutup bölgelerindeki kraterlerde bulunan buzlar eritilerek su elde edilecek. Bu suda yetişen balıkların atıkları, mikroalg üretiminde kullanılacak. Mikroalglerle beslenen planktonlar ve yumuşakçalar, besin zincirinin öbür halkalarını oluşturacak. Balık dışkısı ise karides ve solucanlar tarafından işlenecek ve bu organizmalar yine balıklar için yem olacak. Przybyla, bu sistemin en az dört ay boyunca dış müdahale olmaksızın sürdürülebilir olması gerektiğini belirtiyor. Hesaplamalara nazaran, 16 haftalık bir misyonda yedi astronota haftada iki porsiyon balık sağlamak için yaklaşık 200 levrek yeterli olacak. Şayet insanlık Ay’da kalıcı bir üs kurmayı yahut Mars’a gitmeyi hedefliyorsa yerinde besin üretimi en az güç üretimi kadar hayati bir husus. Przybyla, halihazırda yüzeyde yapılabilecek tüm simülasyonların yapıldığını ve muvaffakiyet gösterildiğini söylüyor. Levrek yumurtalarının roket fırlatmaları ve uzay seyahati şartlarında sağlam olduğu da gösterildi.
Przybyla ve takımı artık bedelli kargolarını yörüngeye göndermek için bir fırsat bekliyor. Kesin bir vakit gayesi bu nedenle bulunmuyor lakin umutlar projenin yakın gelecekte fırlatılacağı gönünde.