Ankara Devlet Opera ve Balesi (ADOB), librettosunu Cumhuriyet’in birinci nesil sanatkarlarından Ekrem Reşit Rey’in, bestesini kardeşi Cemal Reşit Rey’in yazdığı Çelebi Operası’nı dünya prömiyerinde sanatseverlerle buluşturdu.
Ekrem Reşit Rey’in 1945’te librettosunu yazdığı, kardeşi Cumhuriyet periyodunun birinci jenerasyon bestekarları ve Türk Beşlerinden Cemal Reşit Rey’in de bestesini 1975’te tamamladığı, geçen 50 yıllık müddet zarfında sahnelenemeyen Çelebi Operası, Opera Sahnesi’nde dünya prömiyeri yaptı.
Prömiyer öncesinde Devlet Opera ve Balesi (DOB) Genel Müdürü Tan Sağtürk, sahnede yaptığı konuşmada, Çelebi Operası’nı sahneliyor olmaktan büyük kıvanç duyduklarını belirterek, bu operanın müzikal lisanı ve melodik yapısıyla Türk operasının gelişim sürecinde kıymetli bir kilometre taşı olduğunu vurguladı.
“Dünya çapında beğeni toplayabilecek bir yapım oldu”
Sağtürk, “Çelebi” isminin, Osmanlı periyodunda ilim, sanat ve edebiyata merakıyla bilinen kültürlü ve şık insan tipi olarak tanımlanan karakterden geldiğini söyledi.
“Eserde, bu karakterin insan bağlarını manaya uğraşı işlenirken birebir vakitte doğu-batı sentezi ekseninde kültürel bir seyahat da anlatılır. Çelebi’nin karşılaştığı olaylar ve karakterler periyodun toplumsal ve kültürel yapısına ışık tutarken, Cemal Reşit Rey’in müzikal anlatımı da bu dramatik çerçeveyi güçlendirmektedir.” diyen Sağtürk, Çelebi Operası’nın sahnelenmesinde emeği geçen sanat ve teknik takımı tek tek kutladı.
Sağtürk, “Bu eser, Ata’mızın mirasına sahip çıkma teşebbüsüdür. Çelebi Operası, tıpkı yazılış serüveni ve sahnelenmesi için gösterilen üstün uğraşla, güçlü süreçler geçirerek, dünya çapında beğeni toplayabilecek bir yapım oldu ve pahalı izleyicilerimizin beğenisine sunulma noktasına geldi. Tarihin tozlu sayfalarından gün yüzüne çıkardığımız Çelebi Operasını yazan Türk Beşleri’nden Cemal Reşit Rey ve ağabeyi Ekrem Reşit Rey’i hürmetle anıyorum.” diye konuştu.
Tan Sağtürk, Cemal Reşit Rey’in sıhhatinde yapıtın üçüncü ve dördüncü perdelerinin eksik kısımlarını tamamladığı ve 430 sayfalık piyano-şan partilerini paka çekerek, basıma hazır hale gelmesini sağladığı için prömiyere katılan Cemal Reşit Rey’in öğrencisi Dr. Aydın Karlıbel’e şükranlarını sundu.
Çelebi Operası, sanatseverleri geçmişte seyahate çıkardı
Türk müziği motifleri ile Batı müziği tekniklerini harmanlayan Çelebi Operası, iki saatlik temsilde sanatseverleri Doğu-Batı sentezinde geçmişte bir seyahate çıkardı.
Cemal Reşit Rey’in en değerli besteleri ortasında yer alan ve Edirneli genç müezzin Çelebi Mehmet Efendi etrafında şekillenen olayların anlatıldığı yapıtta Lale zamanı periyodundaki kostüm ve dekorlar seyirciye sunuldu.
Orijinali dört perde olan ama Ankara Opera ve Balesince iki perde olarak sahnelenen yapıtın rejisörlüğünü duayen sanatçı Gürçil Çeliktaş üstlendi.
Ankara Devlet Opera ve Balesi Orkestrasını Rustam Rahmedov’un, koroyu ise Ivan Pekhov’un yönettiği yapıtın dünya prömiyerinde “Fatma” rolünü Seda Aracı Ayazlı, “Çelebi” rolünü Aykut Çınar, “Sadrazam” rolünü Fazilet Baydar canlandırdı.
Prömiyere, DOB Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Volkan Ersoy, ADOB Müdürü Mithat Karakelle, duayen orkestra şefi Rengim Gökmen, gazeteci ve sanat müellifi Şefik Kahramankaptan katıldı.
Bu dönem 4 sefer daha sahnelenecek
Çelebi Operası’nın besteleniş serüveni, 1938-1942 yıllarında Ankara Radyosundaki misyonu esnasında, Ekrem Reşit Rey’in duyduğu bir radyo piyesinden etkilenerek librettoyu yazmasıyla başladı.
Eserin üzerine Cumhuriyetin birinci jenerasyon bestekarlarından Cemal Reşit Rey, operanın birinci versiyonunu 1942-1945 yıllarında besteledi, yapıtın ikinci versiyonuna ilişkin şef partisyonunu 1973’te, piyano-şan partisyonu da 1975’te tamamladı.
21- 26 Nisan ile 3-12 Mayıs’ta da sahnelenecek yapıtta, dönüşümlü olarak, “Fatma” rolünü Seda Aracı Ayazlı, Mehlika Karadeniz Alım, Beste Şahin, “Çelebi” rolünü Aykut Çınar, Ali Murat Erengül, Barış Yanç, “Rebeka” rolünü Elif Demir, Nihan İnan Özbayrak, Melis Sağlam, “Sadrazam” rolünü Fazilet Baydar, Umut Kosman, Emin Özdemir canlandıracak.
Gelecek temsillerde dönüşümlü olarak Ankara Devlet Opera ve Balesi Orkestrasını ise Rustam Rahmedov, Deniz Erdinç ve Can Okan yönetecek.
Eserin kostüm tasarımı Gazal Erten, ışık tasarımı Ali Gökdemir, dekor tasarımı Özgür Usta, koreografi ise Nilgün Bilsel Demireller imzası taşıyor.