Zelzele konusunda uzman isimlerden Jeofizik Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, İstanbul’un yer dayanıklılığını gösteren jeofizik haritayı kamuoyuyla paylaştı. Toplumsal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Paylaşın ki herkes yararlansın” davetinde bulunan Ercan, sarsıntı münasebetiyle yaşanan yapı yıkımlarının büyük kısmının direkt taban kalitesine bağlı olduğuna dikkat çekti. “Yıkımın yüzde 65’i taban kaynaklı”
Ercan’ın verdiği bilgilere nazaran, bina yıkımlarının yüzde 65’i yer kaynaklı, yüzde 35’i ise direkt yapısal kusurlardan kaynaklanıyor. Bu oranlar, bilhassa İstanbul üzere sarsıntı riski yüksek bir metropolde yerin ne kadar hayati bir öge olduğunu bir sefer daha gözler önüne seriyor. Uzman isim, “Çözüm; sağlam yerde, sağlam yapıdır.” diyerek, imar siyasetleri özelinde ihtarda bulundu.
Harita ne anlatıyor?
Prof. Dr. Ercan’ın paylaştığı harita, İstanbul’un farklı bölgelerini yer dayanıklılığına nazaran renklendiriyor. Harita, İstanbul’un ortalama Vs30 dağılımını göstermekte. Haritada yer alan “Vs30”, yer yüzeyinden itibaren birinci 30 metrelik yerin ortalama sismik dalga yayılma suratı (m/sn cinsinden) manasına geliyor. Bu kıymet, bir tabanın zelzele dalgalarına ne kadar direnç gösterdiğini, yani yer sağlamlığını belirlemede yaygın olarak kullanılıyor. - Koyu Kahverengi: Çok zayıf yer – En riskli alanlar
- Kahverengi: Zayıf zemin
- Turuncu: Orta-zayıf zemin
- Sarı: Görece zayıf
- Açık Sarı: Orta düzey
- Açık Yeşil: Orta-sağlam zemin
- Yeşil: Sağlam zemin
- Açık Mavi: Sağlamdan çok sağlam tabana geçiş
- Mavi: Çok sağlam zemin
- Lacivert: Kaya niteliğinde, çok sağlam zemin
- Koyu Lacivert: Ana kaya – En inançlı yapılaşma zemini
İstanbul’un batı yakası (Avrupa Yakası), bilhassa Küçükçekmece, Avcılar, Esenyurt ve Büyükçekmece etrafı daha çok turuncu, kahverengi ve sarı tonlarda görülüyor. Bu da yerlerin zayıf olduğunu ve sarsıntı sırasında yer ivmesinin artabileceğini gösteriyor.
Doğu yakası (Anadolu Yakası), bilhassa Şile, Beykoz ve etrafı daha çok yeşil ve mavi tonlarda olup, bu bölgelerin taban açısından daha sağlam olduğunu gösteriyor. Boğaz çevresi ve Haliç kıyıları, koyu renkli (koyu kahverengi ve lacivert olmayan) alanlar ile zayıf yerleri işaret ediyor; bu bölgeler sıvılaşma riski açısından da hassas olabilir. Bu ortada ilgili haritanın İBB’nin İstanbul Vilayet Alanının Jeolojisi Raporu’nda yer aldığını belirtelim. Rapora kaynakçadan ulaşabilirsiniz.
4 ayda 12 bin zelzele oldu
Afet ve Acil Durum İdare Başkanlığı (AFAD) datalarına nazaran, 1 Ocak ile 30 Nisan saat 11.30 prestijiyle Türkiye’de 12 bin 124 sarsıntı meydana geldi. Bu sarsıntılardan 500’den fazlası Marmara Denizi’nde, 600’den fazlası Kütahya’da meydana geldi. Son 1 ayda kayıtlara geçen en büyük zelzele, İstanbul’da 23 Nisan’da saat 12.49’daki 6,2, saat 12.51’deki 5,9, saat 13.02’deki 4,9, saat 15.12’deki 4,9 büyüklüğündeki sarsıntılar oldu. Türkiye’de 2020’de 32 bin 767, 2021’de 23 bin 1, 2022’de 20 bin 281, 2023’te 74 bin 232, 2024’te 31 bin 890 zelzele oldu.