NEW Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı tarafından New York’ta düzenlenen panelde, Türkiye ile Amerika ortasındaki münasebetlerin tarihi ve son yıllarda geldiği durum ele alındı.
Türkevi’nde gerçekleştirilen “İttifakın Ötesinde: Değişen Dünyada Türk-Amerikan Bağlarını Tekrar Düşünmek” başlıklı panele Türkiye’nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Büyükelçi Ahmet Yıldız ve Türkiye’nin New York Başkonsolosu Muhittin Ahmet Yazal’ın yanı sıra New York’taki diplomatik misyonların temsilcileri, akademisyenler ile Türk ve Amerikan toplumundan çok sayıda iştirakçi yer aldı.
Panelin birinci oturumuna geçilmeden evvel Türk-Amerikan münasebetlerinin tarihi ve mevcut durumu hakkında kısa bir görüntü gösterimi yapıldı akabinde Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Prof. Dr. Fahrettin Altun’un panelist ve iştirakçilere yönelik görüntü bildirisi yayınlandı.
“Uluslararası sistemde bir dönüşüm dönemindeyiz”
Panelin “Stratejik bağlar, global tesir: Türkiye ve ABD” başlıklı birinci oturumunda iki ülke münasebetlerinin tarihten günümüze kadarki gelişimi değerlendirildi.
Siyaset, İktisat ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Washington Koordinatörü Dr. Kadir Üstün’ün moderatörlüğünü yaptığı oturumda, birinci kelamı alan Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi ve Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Prof. Dr. Çağrı Erhan, iki ülke ortasındaki birinci bağların 1800’lü yılların başında denizcilik alanında başladığını anlattı.
Erhan, tarihi bağlantıların yanı sıra günümüzde Türkiye ile ABD ortasında alakaların savunma ve eğitim alanında da devam ettiğini vurgulayarak, iki ülke ortasında belirlenen yıllık 100 milyar dolarlık ticaret hacmi amacına işaret etti.
Başkan Donald Trump ile dünyadaki münasebetlerde yeni bir periyoda geçildiğine dikkati çeken Erhan, Türkiye’nin mevcut konjonktürdeki stratejik pozisyonunun altını çizdi ve bu çerçevede iki ülke ortasında ticari, savunma ve sosyo-kültürel alanlardaki stratejik bağların daha âlâ noktaya taşınacağını umduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi ve Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lider Yardımcısı Doç. Dr. Çağatay Özdemir de Türkiye-ABD bağlantılarında bilhassa 2. Dünya ve Soğuk Savaş sonrası periyottaki gelişmelere ışık tuttu.
Özdemir, “Uluslararası sistemde bir dönüşüm devrindeyiz. Güç dinamiklerinin tekrar formlandığı bu çağda, stratejik paydaşlığın hem tarihî geçmişi hem de esnekliği bünyesinde barındırması bir mecburilik haline geldi. Türkiye ile ABD ortasındaki ittifak bağı, Soğuk Savaş sonrası nizama muvaffakiyetle ahenk sağlamış ve yeni zorluklar karşısında bütünleşmeyi sürdürmüştür.” diye konuştu.
Türkiye ile ABD ortasında uzun periyottaki ekonomik gelişmelere işaret eden Özdemir, Türk Hava Yolları’nın ABD’de 14 farklı noktaya direkt uçuşlarını “yumuşak güç uygulamasına” örnek olarak gösterdi.
Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi ve SETA’da Araştırmacı Müellif Prof. Dr. Kılıç Buğra Kanat da Türk-Amerikan ilgilerinin, içindeki anlatı ve olay örgüleri ile her vakit heyecan verici olduğunu belirterek, “İlişkilerin devir içindeki sürat ve karmaşıklığına baktığınızda bazen lunaparktaki süratli tren hissi veriyor.” diye konuştu.
Kanat, NATO ve Kore Savaşı’ndaki Türk askerinin kahramanlığından, Soğuk Savaş sonrası periyoda iki ülke ortasındaki alakaların iniş çıkışlar yaşadığına işaret etti ve en son Ukrayna- Rusya savaşını örnek göstererek, “Ancak bölgedeki her krizde aniden Türkiye’nin odağı ve stratejik kıymeti bir kere daha ortaya çıkıyor.” sözünü kullandı.
Türkiye’nin savunma alanında attığı büyük adımlar münasebetiyle ABD ile savunma sanayi üzerine yeni boyutlarda olumlu gelişmeler göreceğine inandığını belirten Kanat, “Bu alan ana sütun ve tıpkı vakitte fay sınırıydı. Münasebetiyle savunma endüstrinde artık yalnızca Türkiye için değil ABD için de yeni iştirak ve sistemler kurmanın daha da değerli olacağı bir periyoda giriyoruz.” dedi.
“İlişkilerimizde önümüzde çok olumlu günlerin olduğuna inanıyorum”
Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı Chicago İrtibat Ataşesi Burak Akçeşme’nin moderatörlüğünü yaptığı “Ortak Zorluklar, Paylaşılan Sorumluluklar: ABD-Türkiye Ortaklığı” başlıklı panelin ikinci oturumunda konuşan Hudson Enstitüsü Orta Doğu Barış ve Güvenlik Merkezi Yöneticisi Michael Scott Doran, Suriye’de iki ülke ortasındaki münasebetlere değindi.
Doran, bu hafta yapılan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın telefon ile katıldığı ABD, Suudi Arabistan ve Suriye başkanlarının toplantısına işaret ederek, “Bence, bu olay hakikaten çok şey söylüyor. Trump, Suriye’ye ekonomik olarak Suudi Arabistan’ın gözünden bakacak fakat güvenliği Ankara’nın gözünden görecek.” değerlendirmesi yaptı.
İki ülke ortasındaki, Suriye’de ABD’nin terör örgütü kümelere verdiği dayanak sıkıntısının Trump devrinde çözüleceğine inandığını belirten Doran, “İlişkilerimizde önümüzde çok olumlu günlerin olduğuna inanıyorum lakin o pürüzü aşmamız gerekiyor.” tabirini kullandı.
Küresel Siyaset Enstitüsü (GPI) Lideri Prof. Dr. Paolo von Scirach da ABD’nin Fetullahçı Terör Örgütü’ne (FETÖ) verdiği takviye de dahil iki ülke ortasında evvelki yıllarda yaşanan ve tesiri hala devam eden S-400 ve F-35 krizlerinin durumunu hatırlattı.
Schirach, “Ama uygun haber şu ki, artık ortam büsbütün değişti. Ukrayna-Rusya Savaşı üzere bölgedeki akışkan gelişmelerde, Türk diplomasisi yapan rol oynamada ve kriz çözme yeteneği konusunda şapka çıkarılacak muvaffakiyetler elde etti. Türkiye, neredeyse birinci günden itibaren Ukrayna ve Rusya ortasında arabulucu olmak için elinden geleni yaptı.” diye konuştu.
Panelde son olarak kelam alan ABD Ticaret Odası ABD- Türkiye İş Kurulu İcra Yöneticisi Jennifer Miel de iki ülkenin birlikte bölgedeki mevcut zorlukları çözmek için çalışmaya devam etmesi gerektiğini, bunun her iki tarafın ticari işbirliği ve refahına olumlu tesir yapacağını belirtti.
Miel, Türk ve ABD’li şirketlerin karşılıklı olarak milyarlarca dolarlık binlerce yatırım yaptığını, yüz binlerce yeni istihdam sağladığına dikkati çekerek, Türkiye ile ABD ortasında S-400 yaptırımları ve F-35 uçak program üzere hala sorun olarak duran mevzuların çözülmesinin iki ülkenin faydasına olacağını vurguladı.
Paneldeki oturumların akabinde konuşmacılar ve davetliler Türkevi’nin giriş katında açılan “Türkiye’nin Değerleri” standını gezdi.