İzmir’in tarihi hamamları, yüksek su maliyetleri nedeniyle kapanma tehlikesiyle karşı karşıya.
İzmir’de bir vakitler kentin toplumsal hayatının kıymetli bir kesimi olan hamamlar, günümüzde artan sarfiyatlar nedeniyle ayakta kalmakta zorlanıyor. Bilhassa artezyen suyu kullanan tesislerde sayaç takma zorunluluğunun maliyetleri artırdığını söyleyen İzmir Hamamcılar ve Banyocular Esnaf Odası Başkanı Nafi Karaca, “Artezyen suyu, en az 20 sene evvelce atık su bedeli karşılığında saat bağlanacak denilerek bu hale geldi. Ben de o vakit, “Saat taksanız ne olacak? Motoru yanacak, elektrik parası vereceğim, boşuna masraf yapacağım. Bir de siz üstüne atık su parası alacaksınız. Esasen atık suyu, çöp vergisini ödüyoruz. “Bir koyundan bir post çıkar,” dedim. Bu işin yanlış olduğunu da belirttim” diye konuştu.
Ege yöresinde hamam kültürünün ‘yok denecek kadar az’ bir duruma geldiğini kaydeden Karaca, “Anadolu’ya, yani Ankara’dan iç bölgelere geçtikçe bu kültür kısmen artıyor ancak İzmir ve etrafında neredeyse büsbütün yok olmuş. Biz ise bu geleneği yaşatmak için gelin hamamları üzere etkinlikler yapıyoruz. Gençler, ‘İlk sefer gelin oluyorum, gelin hamamı sefası süreyim’ diyerek geliyor. Lakin ayda bir yahut iki sefer anca bu türlü bir talep geliyor. Aslında hamamlarımız çok eski. Selçuklu ve Osmanlı devrinden kalma hamamlarımız var. İzmir’de şu anda 35 hamam bulunuyor. Fakat bu sayı her geçen gün azalıyor. Fiyatlar, yakıt ve işletme masrafları yüzünden birçok hamam kapanmak zorunda kalıyor. Evvelden 50 olan hamam sayısı artık 35’e düştü. Yeni yapılan birtakım hamamlar var, lakin bunlar lüks kategorisinde. Beşerler bu yerlere gitmeye çekiniyor. Zira olağan bir hamam 350 TL iken, bu lüks yerlerde fiyat 500-600 TL’ye kadar çıkıyor. Havuz, SPA derken beşerler maddi açıdan zorlanıyor” dedi.
“Mutfakta kullandığımız suya bu ay 5 bin lira ödedik”
Hamamda 45 yıldır kese yapan 66 yaşındaki Sayın Yılmaz, “Eski devirlerde İzmir’de faal çalışan 30 hamam vardı. Bugün bu sayı bu günlerde 10’a düştü. O vakitler beşerler konutlarında soba ya da doğalgaz olmadığı için hamama geliyorlardı. Hamam kültürü canlıydı. Artık ise SPA biçimi merkezlerin, hoşluk salonlarının artışı ve yükselen maliyetler nedeniyle eski tip hamamlar rekabet edemiyor. Müşterilerimizin birçok mahalle sakinleri ve eski müşteriler. Yeni müşteri kazanmakta zorlanıyoruz” dedi. Sayın Yılmaz şöyle devam etti:
“Artezyen suyumuz olmasına karşın sayaç takıldı. Atık su bedelleri, odun, kömür, elektrik sarfiyatları derken masraflar daima artıyor. Elektrik faturası 7-8 bin TL, su faturası 8-9 bin TL geliyor. Mutfakta kullandığımız kent suyu için bu ay yalnızca 5 bin lira ödedik. Kira, bakım, vergi üzere sabit masraflar de eklendiğinde işletmeyi ayakta tutmak neredeyse imkansız hale geliyor”
“Yunanlar buna da sahip çıkar”
Hamam kültürünün yaşatılması için desteklenmesi gerektiğini söyleyen Yılmaz, “Vatandaşları hamama çekmek için sarfiyatların düşmesi şart” dedi. Yılmaz şöyle devam etti:
“Yarın bir gün Yunanlar buna da sahip çıkar. Esasen baklavaya, öteki şeylere de sahip çıktılar. Bu kültürün kaybolmaması için tedbir almak gerekiyor. Yunanistan bu bahiste bizden daha ileri. Maliyetleri düşük olduğu için bu işi bizden daha âlâ sürdürüyorlar. Kıbrıs’ta bile beşerler daha uygun fiyata hamam hizmeti alabiliyor. Burada ise bir müşteri 7-8 bin TL’ye kadar masraf yapıyor. Bu sayılar çok yüksek.” – İZMİR