İNŞAAT Mühendisleri Odası (İMO) İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Lideri Bengi Atak, İzmir’de yapı stoku envanteri çalışmalarının süratle tamamlanması gerektiğini belirterek, Bayraklı ve Bornova ilçelerinde tamamlanan, Karşıyaka’da ise kısa bir müddetin akabinde başlayacak yapı stoku envanter çalışmasına Konak ilçesinin de eklenmesiyle kent genelinde bütüne dair çıkarımlar yapabileceklerini belirtti.
İstanbul Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki sarsıntının akabinde Türkiye’de sarsıntı tehdidi en yüksek kentlerden olan ve zelzele üretebilecek birçok fay çizgisinin bulunduğu İzmir’deki binaların durumu da yine gündeme geldi. İMO İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Lideri Bengi Atak, şubeleri ile İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan yapı stoku envanter çalışması konusunda değerlendirmelerde bulundu.
Bayraklı ve Bornova ilçelerinde yaklaşık 100 bin binanın denetim edildiğini, Karşıyaka’da ise yeni bir envanter çalışmasına başlanacağını belirten Atak, İzmir’deki yapı durumunu değerlendirebilmek için Konak’ta da yapı stoku envanter çalışmasının tamamlanması gerektiğini kaydetti. İMO olarak optimist bir öngörüye de sahip olduklarının altını çizen Atak, “Bayraklı ve Bornova ilçelerinde tamamladığımız envanter çalışmalarından elde edilmiş bilgiye dayanarak kent geneli için yüzde 35-40’lık bir bilgiye sahip olacağız. Yapı stokunda en besbelli özellik, binaların üretim yılı. Zira 1999 zelzelesinden sonra değişen yönetmeliklerle bir arada hazır beton kullanımı zarurî hale geldi. İmal yılı değerli bir kriter fakat tek başına kâfi değil. Taban sınıfı da tek başına kâfi değil. ‘Kayalık bölgelerde binalar sağlamdır, daha sağlamdır, alüvyon yerler her vakit risklidir’ üzere bir varsayım yapamayız. Zira aslolan yapının tabanla etkileşimidir. Kesin olarak sarsıntıya dayanıklılık ve dirençten bahsettiğimizde hem yapı hem taban ortaklaşa bir orkestra üzere oluyor. Rastgele birini baz alarak konuşmamız çok sıkıntı. Bu yüzden envanter çalışmalarını önemsiyoruz” tabirlerini kullandı.
‘İVEDİ FORMDA BİLGİ DURUMUNU EN ÜST SEVİYEYE TAŞIMALIYIZ’
İzmir’de genel olarak yerleşim yoğunluğuna bakıldığında Bayraklı, Konak, Bornova, Karşıyaka ve Çiğli ilçelerinin yüksek oranda alüvyon taban üzerinde olduğunu tabir eden Atak, kaya derinliğinin ise 200-250 metrelerde olduğunu belirtip, “Biz bununla yaşamayı, yapılaşmayı, öğrenmek, bilmek zorundayız. Aksi takdirde İzmir’i boşaltmamız gerekir. Mahallî yönetimlere, Çevre Şehircilik Bakanlığı ve AFAD gibi yetkili tüm kurumlara teklifimiz, acele biçimde bilgi durumunu en üst seviyeye taşımamızdır. Sonrasında yapı stoku sorunlarıyla alakalı vatandaşlara dayanak olarak, güçlendirilmesini ya da dönüştürmesini mümkün hale getirmeliyiz. Yalnızca vatandaşa bilgi vermek kâfi değil” diye konuştu.
‘KARŞIYAKA İLÇESİ İÇİN ÇALIŞMAYA BAŞLAYACAĞIZ’
İzmir’de 2020 sarsıntısından çabucak sonra başlanan envanter çalışmalarında Bayraklı ve Bornova ilçelerinde yaklaşık 100 bin binanın denetim edildiğin, hazırlanan raporun İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne teslim edildiğini söyleyen Atak, “Ortadoğu Teknik Üniversitesi ile iş birliği yapıp, binaların hangilerinde süratli tahlil üretilmesi gerektiğinin listeleri ilgili ilçe belediyelerine gönderildi. Belediyeler bununla ilgili çalışma yapıyor. Biz de İzmir Büyükşehir Belediyesi ile yakın vakitte Karşıyaka ilçesi için çalışmaya başlayacağız. Kararı meclisten çıktı. Saha gruplarımızın yanında projeleri denetim edip tahlil eden grubumuz olacak. Saha grupları binalara gidip taban katta, ellerindeki puanlama tablosuna uygun, gözle bir denetim yapacak. Binanın taşıyıcı sistem özelliklerine, yılına, gözle görülür çevresel tesir kaynaklı sorunlarının olup olmadığına, projeye karşıt ekstra imalat yapılıp yapılmadığına bakacaklar” dedi.
‘PERFORMANS TAHLİLİ YAPILACAK’
Analizler için hızlandırılmış birtakım kıymetlendirme yolları üzerinde çalıştıklarına dikkati çeken Atak, “İmar barışı nedeniyle meşru hale gelen yapılar var. 5 katlı tasarlanıp, üretilip birkaç sene sonra onun 8 kata çıktığını görüyoruz. Buna emsal notları saha gruplarımız alacak. Bunlarla ilçe belediyelerden aldığımız statik projeler örtüştürülüp bir tahlil gerçekleştiriliyor, bu da süratli bir tahlil. Olağan kaidelerde sarsıntı yönetmeliğinin tanımladığı bütün tahlili harfiyen yapmaya çalışırsak, 20 bin binayı denetim etmemiz yıllar alır. Ancak o kadar vaktimiz yok. Hasebiyle Ortadoğu Teknik Üniversitesi ile hızlandırılmış birtakım kıymetlendirme teknikleri üzerine çalıştık. Önceliklendirilen binalar üzerinde performans tahlili yaparak güçlendirmesi ya da dönüştürülmesi tarafında karar verilmesinin yolunu açmış oluyoruz” açıklamalarında bulundu.
‘DİĞER İLÇELERE AYNA TUTULACAK’
İzmir’in en büyük ilçelerinden Konak’ta da Karşıyaka’nın akabinde envanter çalışmasının tamamlanabileceğini kaydeden Atak, bu sayede İzmir geneline ilişkin doyurucu bir bilgiye ulaşabileceklerini lisana getirdi. Atak, “Bu ilçelerdeki yapılaşma şartları öbür ilçelere de ayna tutabilir. Misal kat aralıklarında, emsal taşıyıcı sistemlerin kullanıldığını, emsal yıl aralıklarında da benzeri kalitede beton donatı temin edildiğinin bilgisini anlamış oluyoruz. 100 bin binaya bakıldı. Karşıyaka’da 22 bin binaya daha bakılırsa 122 bin bina İzmir genelinde benzeri sonuçlar oluşturacak. O ilçeleri tamamladıktan sonra İzmir geneline ilişkin istatistiksel bir çalışma yapıp, daha süratli bütüne dair çıkarımlar yapabiliriz” tabirlerini kullandı.
‘KONTROL EDİLMESİ GEREKEN ŞEY, BİNALARIN PROJEYE UYGUN OLUP OLMADIĞI’
Envanter çalışmalarının afete hazırlık evresinde da büyük kıymet taşıdığını anlatan Atak, “Şehirde çabucak bir kaos hissediliyor. Bunu dün de gördük. Bugün İzmir’in yaşamayacağını garanti edemiyoruz. Riskli olma mümkünlüğü yüksek yapıların bulunduğu yerler ve oraya ulaşılacak yolların durumu bize önden bir fikir veriyor. Hasebiyle ‘Deprem oldu’ bilgisi gelir gelmez yetkililer birinci olarak grupların nereye yönlendirilmesi gerektiğini biliyor” dedi.
Son olarak vatandaşlara da kimi ihtarlarda bulunan Atak, “Vatandaşlarımız ilçe belediyelerden yapılarının statik projelerini temin edebilirler. Birinci denetim edilmesi gereken şey, binaların projeye uygun olup olmadığı. İmal yılına ve kat sayısına bağlı olarak uygunluğu değerlendirilmeli. Bu, 4 katlı bina sağlamdır, 6 katlı bina değil manasına gelmez. Tahlil etmeden kesin şeylerden bahsetmek çok güç. Taşıyıcı sistemi, kolon, kiriş kesilmeleri açısından mühendisin düşündüğünün dışına çıktıysa, evvel bunu yakalamak lazım. Kat sayısı mühendisinin tasarladığından fazlaysa çabucak buna bakmak lazım. Bitişiğinde derin hafriyatlar yapıldıysa binada bir hareket varsa, bilhassa çatlaklar ve gözle görülür hareket fark ediliyorsa, korozyon dediğimiz paslanmalardan kaynaklı izler oluşuyorsa, şişme yaptığı için kabuk atmalar meydana gelebiliyor. Vatandaşlar bu tip şeyleri gözle görebiliyorlarsa kime başvurabilecekleri ile ilgili odamızı arayabilirler” diye konuştu.