TBMM Dilekçe Kurulu ile İnsan Haklarını İnceleme komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Alt Komitesi’nde sunum yapan Kamu Başdenetçisi Mehmet Akarca, “Kurumumuz TBMM ismine denetim yapan Ombudsmanlık kurumu gücünü Meclisten almaktadır. Bu yüzden kararların tavsiye mahiyetinde olması erkler ayrılığının bir sonucudur. Bu doğrultuda tavsiye kararlarımızın yerine getirilmesi hukuk devleti unsurunun bir gereğidir. Tavsiye kararlarımıza verilen karşılıklarda kâfi münasebetlerin bulunmaması durumu ile de karşılaşabilmekteyiz” dedi.
TBMM Dilekçe Komitesi ile İnsan Haklarını İnceleme komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Alt Komisyonu, AK Parti Kilis Milletvekili Ahmet Salih Kısım başkanlığında toplandı. Kurul toplantısının açılışında konuşan Kısım, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (KDK) 2024 Yılı Raporu’nun ayrıntılı olarak incelenmesi için çalışma yol ve temelleri ile ilgili kararları pahalandırmak üzere toplandıklarını belirtti ve KDK’nın faal bir hak arama sistemi olarak vatandaşlara hizmet sunduğunu söyledi. Kısım, KDK’nın muhakkak hususlarda resen inceleme yetkisinin verilmesi için TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’tan destek istediklerini kaydederek, “Bu doğrultuda, bakanlarımızı temsilen birer bakan yardımcımızı bu toplantımıza davet ettik. Böylece tavsiye kararlarının aktifliğini artırmayı, kurumlar ortası uygulama farklılıklarını en aza indirgemeyi ve mükerrerlikten uzaklaşmayı amaçlıyoruz. KDK’dan sizlere intikal eden karar ve yazıların tıpkı vakitte bir sorun ve tahlil talebi içerdiğini dikkate almanız gerekir. Bu sebeple bu yazılara yanıt verilmesi yahut savunma yapılması gereken standart evrak muamelesi yapmayalım Yetkiniz çerçevesinde KDK ve yazılarının öncelikle dostça tahlil imkanları çerçevesinde kıymetlendirilmesi sizden temel beklentimizdir. KDK yazılarına bakış açısı öncelikle, ‘Bu sorunu nasıl çözebiliriz? Bu talebi nasıl karşılayabiliriz?’ formunda olmalıdır. KDK’ya yapılan müracaatları, sıkıntıları görmemiz ve onları çözmemiz için bir imkan olarak değerlendirmeliyiz” tabirlerini kullandı.
‘KURUMUMUZUN FAALİYETLERİ BAKANLIKLAR NEZDİNDE YAPAN BİR TUTUMLA ELE ALINMALI’
Komisyon Başkanı Dal’ın ardından Kamu Başdenetçisi Mehmet Akarca, kurulu bilgilendirdi. Akarca, KDK’nın gayesinin yönetim ile vatandaşlar ortasındaki itimat köprüsünü güçlendirmek olduğunu söyledi ve kurumun işleyişi hakkında bilgiler paylaştı. Akarca, yapılan müracaatlara ait izlenen süreci paylaşarak, “Kurumumuzun faaliyetlerinin bakanlıklarımız nezdinde yapan bir tavırla hassasiyetle ele alınması ehemmiyet taşımaktadır. Sıradan bir evrak muamelesinin görülmemesi bizim için çok kıymet arz etmektedir. Kurumumuz TBMM ismine denetim yapan Ombudsmanlık kurumu gücünü Meclisten almaktadır. Bu yüzden kararların tavsiye mahiyetinde olması erkler ayrılığının bir sonucudur. Bu doğrultuda tavsiye kararlarımızın yerine getirilmesi hukuk devleti unsurunun bir gereğidir. Tavsiye kararlarımıza verilen yanıtlarda kâfi münasebetlerin bulunmaması durumu ile de karşılaşabilmekteyiz. Gerçekten Kurumumuza iletilen bir müracaatta yaşanan anız yangını sonrasında tarafına idari para cezası kesilen müracaat yönelik verdiğimiz tavsiye kararı hakkında ilgili vilayet müdürü dava açılması gerektiği istikametinde bize bir yanıt vermektedir ve adeta bize hukuk öğretmektedir. Halbuki vatandaş mahkemeye gitmeden bize müracaatta bulunmuş ve biz de bunu hukuk istikametinden incelemiş ve 40 yıllık bir deneyim sonunda verdiğimiz karara da, ‘Ya mahkemeye gitsin’ diyor. Mahkemeye gitmeyi herkes biliyor esasen, bunu kabul etmek mümkün değil. Bu kapsamda tavsiye kararına ait kurumumuza iletilen kesin değerlendirmelerde bakanlıklarımızın hukuk hizmetleri genel müdürlükleri yahut hukuk müşavirliklerinin görüşlerinin alınmasının pahalı olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.
‘TALEPLERİMİZE AİT SOMUT TAKVİM VE SÜREÇLERE YER VERİLMESİ ÖNEMLİDİR’
Akarca, KDK’nın hukuk kurumu olarak değerlendirmelerde bulunduğunu vurgulayarak şöyle devam etti:
“Ancak yönetimlerin kararlara yönelik yaklaşımlarında icracı ünitelerin kanaatlerinin baskın olduğu da görülebilmektedir. Bu durum kararlarımızın gerçek manasıyla kavranmamasına sebep olabileceği üzere bunun dikkate alındığında kararlara ahengi kuvvetlendirmek için Kurumumuzun tavsiye kararlarına uyulup uyulmayacağı konusundaki son değerlendirmelerin de en üst hukuk ünitelerinden alınacak görüşlerle olgunlaştırılmasının yerinde olacağını düşünüyoruz. Hatta bu türel görüşlerin bilgi ve doküman taleplerinin yönetimlere iletilmesi etabında da alınması kıymetlendirilebilir. Bununla kontaklı olarak tavsiye kararlarına verilen karşılıkların karara muhatap olarak gösterilen yönetimin bu mevzudaki en yetkili üst mercisinin iradesini ihtiva etmesi beklentimizi de dikkatinize sunmak istiyorum. Bu mevzuyu yönetimlerimiz imza yetkileri yönergeleriyle düzenleyebilirler. Bu konuda olumsuz örneklerle karşılaşılabilmekte, Kamu Başdenetçisince verilen tavsiye kararlarına alt ünitelerin birim yöneticilerince yanıt verilmesi mevzubahis olabilmektedir. Bu bağlamda üzerinde durulması gereken öbür bir konunun kararların takibi problemi olduğunu belirtmek isterim. Yönetimlerin kimi kararlarının gereğini yerine getirme iradesi olsa dahi talebin yatırım programına alınması, yıkım sürecinin gerçekleştirilmesi, hak edişlerin ödenmesi ve mevzuat düzenlenmesinin yapılması üzere kimi müracaatlar bakımından bunun aşikâr bir müddet alabileceği bir gerçektir. Bu türlü durumlarda Kurumumuza yazılan yazı yanıtlarında, ‘Konunun ileride kıymetlendirilmek üzere not edilmiştir.’, ‘Yatırım programı kapsamında kıymetlendirme yapılacaktır.’, ‘Bütçe imkanlarına nazaran ödeme yapılacaktır.’ formundaki karşılıklar yerine bu talebin varsayımı olarak ne vakit yerine getirileceğine ait daha somut takvim ve süreçlere yer verilmesi ehemmiyet arz etmektedir.”
‘MEVZUATTA BİR BOŞLUK OLDUĞUNU DEĞERLENDİRİYORUZ’
İdare’nin KDK’nın karar verme sürecine iştirak etmesinin akabinde Sayıştay’ın gerçekleştirdiği kontrol sonucunda yönetimin aleyhine sonuçlar da doğurabileceğini aktaran Akarca, “İlgili yönetim yetkilileri de Kurumumuzla bu hususta bağlantıya geçmişlerdir. ‘Mali imkanla ilgili olarak şu kadar ödemenin yapılması gerekir’ diye bir karar veriyoruz, hukuk istikametinden incelemişiz, mevzuat tarafından incelemişiz, sonra Sayıştay denetçileri tarafından yapılan değerlendirmede, ‘Bunun fazladan ödendiği’ formunda bir karar verilince de bu sefer oradaki kamu vazifelisi bizim Kurumumuza, ‘Ya, sizin kararınıza uyduk, bunu yerine getirdik fakat işte bu bizden tekrar talep ediliyor.’ Burada, alışılmış, mevzuatta bir boşluk olduğunu kıymetlendiriyoruz. Bu türlü durumlarda, yani Kurumumuza yazılan yazı karşılıklarını da birlikte değerlendirdiğimizde, bunun yönetim aleyhine sonuç doğurmaması, iş bu üzere durumlarla müsabaka ihtimali dahi idarecilerin kararlarımıza olumlu yaklaşmalarının önünde pürüz oluşturabileceği görülmektedir. Bu bakımdan, Kurum kararlarına uyma iradesi gösteren idarecilerin mali sorumluluğu konusunda bağışıklık getiren bir düzenleme yapılması gerektiğini değerlendirmekteyiz” dedi.
‘DİLEKÇE OLUMLU BİR HALDE YANITLANDI’
Akarca’nın sunumunun akabinde söz alan Komisyon Başkanı Dal, geçen yasama devrinde yaptıkları bir toplantıda yaşanan bir dilekçeyi örnek göstererek, “Geçen yıl burada Sıhhat Bakanlığıyla ilgili bir dilekçe vardı. Bir vilayetimizde vazife yapan taşerondan takıma geçen bir hanımefendi o vilayette eşiyle boşanmış, münasebetiyle, eşinden tehdit alıyor, bununla ilgili hem emniyetin hem de mahkemenin kararı var lakin taşerondan takıma geçenlerin tayin hakkı olmadığı için Sağlık Bakanlığı diyor ki, ‘Biz bunu yapamayız, mevzuata alışılmamış.’ Daha sonra burada görüştük. Burada olağandışı bir durum var yani tehdit alıyor, artı mahkeme kararları var elinde, hasebiyle, bu mevzuatı bir formda aşmamız gerekiyor. Sağ olsun, o gün burada olan Sıhhat Bakanlığındaki Genel Müdürümüz ilgili yerlerle görüştü, toplantımız bitmeden bu çocuğumuzla ilgili tayin dilekçesinin olumlu halde yanıtlanacağı bilgisi verildi ve bu kere alışılmış mutlu oldu” değerlendirmesinde bulundu.