Hindistan ve Pakistan ortasındaki tartışmalı Keşmir bölgesi, evvel 22 Nisan’da 26 turistin öldürüldüğü atakla, akabinde 7 Mayıs’ta Hindistan’ın hava hücumlarıyla gündeme geldi.
Keşmir, yetmişi yılı aşkın müddettir Hindistan ve Pakistan ortasında tartışma konusu.
Hindistan’ın Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını ilan etmesi ve 1947’de bölünerek Pakistan’ın kurulmasının akabinde iki ülke Keşmir yüzünden iki defa savaşa girdi.
Keşmir, dünyanın en askerileşmiş bölgelerinden biri.
Hem Pakistan hem de Hindistan, Müslümanların çoğunlukta olduğu Keşmir üzerinde hak argüman ediyor. Lakin nükleer güç olan iki ülke de bölgenin kendi sonlarında kalan kısımlarında kısmi denetime sahip.
Keşmir’in bir kısmı da Çin’in denetiminde bulunuyor.
Hindistan ve Pakistan’ın bağımsızlığını kazanmasının akabinde mahallî prensliklere tercih ettikleri devlete katılma seçeneği sunuldu.
Dönemin Keşmir lideri Hindu Hari Singh, iki ülke ortasında kaldı ve Pakistan ile ulaşım ve başka hizmetlerin sürdürülmesi için süreksiz bir mutabakat imzaladı.
Ekim 1947’de Pakistan’dan gelen kümeler Keşmir’i işgal etti. Bunun üzerine Singh, Hindistan’dan askeri yardım istedi.
Hindistan Genel Valisi Lord Louis Mountbatten, son statüsü oylanana kadar Keşmir’in süreksiz olarak Hindistan’a katılmasını destekliyordu.
Hari Singh, birebir ay “Katılım Belgesi”ni imzalayarak dış siyaset ve savunma alanlarında Keşmir’in denetimini Hindistan’a devretti.
Hindistan ve Pakistan ortasındaki birinci Keşmir savaşının akabinde Hint birlikleri bölgenin üçte ikisini, Pakistan ise kuzeyde kalan kısmını ele geçirdi.
Çin, 1950’lerde eyaletin Aksai Çin olarak isimlendirilen doğu kısımlarını işgal etti.
Pekin 1962’de Hindistan ile girdiği savaştan bu yana fiilen bu bölgeyi denetim ediyor.
Hindistan ve Pakistan, 1972’de imzalanan “Simla Anlaşması” ile Keşmir’de günümüze kadar gelen “Kontrol Hattı”nı kurdu ve sıkıntıyı tahlile kavuşturma niyetlerini beyan etti.
Ancak Keşmir’in siyasi statüsü, Hindistan ve Pakistan ortasında hâlâ değerli bir uyuşmazlık kaynağı.
Hindistan, dönemin Keşmir lideri Hari Singh’in Hindistan’a katılmak için imzayı attığı ve Hint askerlerinin bundan sonra bölgeye girdiğini savunuyor. Bu nedenle askerlerin bölgedeki varlıklarının legal olduğunu söylüyor.
Pakistan ise Hint askerleri ulaşmadan evvel Singh’in imza atmayacağını ve bu nedenle Keşmir ile Pakistan ortasında evvelce yapılan mutabakatın görmezden gelindiğini söylüyor.
Pakistan, Keşmir’in statüsünün belirlenmesi için referandum talep ediyor. Bu bahiste ilgili Birleşmiş Milletler kararlarına atıfta bulunuyor.
Hindistan ise Keşmirlilerin yıllardır yapılan seçimlerde oy kullanarak ülkenin modülü olduklarını teyit ettiklerini savunuyor.
Yeni Delhi ayrıyeten, Keşmir sorununun memleketler arası kuruluşlar vesilesiyle değil direkt olarak Hindistan ve Pakistan ortasında müzakere yoluyla çözülmesi gerektiğini söylüyor.
On yıllardır bu uyuşmazlıkta bir ilerleme kaydedilemedi.
Bazı Keşmirliler ise hem Hindistan’ı hem de Pakistan’ı reddederek bağımsızlık talep ediyor.
İki ülke Keşmir nedeniyle 1947-48 ve 1965’te savaştı.
Keşmir’deki karmaşık durum, 1989’da patlak veren ve İslamcıların başını çektiği bir isyanla daha da karmaşık bir hal aldı.
Seksenlerin sonunda patlak veren isyan bölgede Hindistan idaresine karşı silahlı direnişe, kitlesel protestolara ve Pakistan dayanaklı militan kümelerin yükselişine yol açtı.
Doksanlar boyunca süren çatışmalarda on binlerce insan öldürüldü.
Hindistan, Keşmir’de denetimi tesis etmek için tartışmalı bir askeri yetki yasası hazırladı. Bu yasa kapsamında orduya ve güvenlik güçlerine Keşmir’de ek yetkiler verildi.
1999’da Keşmirli militanların sonun Hint tarafına girmesinin akabinde Hindistan ve Pakistan güçleri ortasında çatışma çıktı.
Taraflar 2002’de savaşın eşiğinden döndü.
Takvimler 2008’i gösterdiğinde iki ülke 60 yılın akabinde birinci sefer Keşmir’deki Denetim Çizgisi üzerinden bir ticaret çizgisi açtı.
2010’da Hindistan denetimindeki Keşmir’de çıkan Yeni Delhi aksisi hareketlerde yüzden fazla genç öldürüldü.
Hindistan Parlamentosu 2019’da bölgeye aşikâr ölçüde özerklik veren özel statüyü kaldırdı.
Bunun akabinde Cemmu-Keşmir eyaleti, federal olarak yönetilen iki bölgeye ayrıldı.