Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı, Ebelik Kısmından Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, 21-28 Nisan tarihleri ortasında kutlanan “Ebeler Haftası” nın, ebelik mesleğinin kıymetine dikkat çekmek ve bu alandaki farkındalığı artırmak ismine değerli bir fırsat sunduğunu lisana getirerek, meskende doğum ve doğumun tabiatına dönüş konusunu ele aldı.
Türkiye’de meskende doğum yasal mı?
Bu yılın gündeminde giderek daha fazla tartışılan konutta doğum konusunun olduğunu tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, “Türkiye’de konutta doğum yasal bir haktır. Hiçbir kanun, bir bayanın bebeğini mesken ortamında doğurmasını yasaklamaz. Fakat uygulamada durum biraz farklıdır. Sağlık Bakanlığı, doğumların hastane ortamında gerçekleşmesini önermektedir ve devlet garantisindeki doğum hizmetleri neredeyse yalnızca hastanelerle sonludur. Hasebiyle konutta doğum yapmak isteyen bir bayanın, kendi imkânlarıyla eğitimli bir ebe ve bayan doğum uzmanı bulması gerekir. Bu durum, yasal bir hak olmasına karşın, uygulamanın yaygınlaşmasını zorlaştırmaktadır.” dedi.
Evde doğumun artıları ve eksileri
Planlı konutta doğumların, doğuma düzgün hazırlanılmış, düşük riskli gebeliklerde, ebeler eşliğinde uygun meskende doğum şartlarının sağlanması ve koşulların konutta doğum için bir risk oluşturmadığı durumlarda gerçekleştirildiğinde inançlı olabildiğini anlatan Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, şöyle devam etti:
“Kadınların meskende doğumu tercih etmesinin esas nedenleri ortasında; doğum ortamını denetim edebilmek, istenmeyen tıbbi müdahalelerden kaçınmak, daha sakin bir ortamda doğurmak ve doğumda faal rol alabilmek yer alıyor. Ayrıyeten planlı mesken doğumlarında; sezaryen, doğum indüksiyonu, epizyotomi üzere müdahaleler daha az sıklıkla uygulanıyor. Buna rağmen, plansız yahut riskli meskende doğumlar hem anne hem bebek için önemli sıhhat riskleri taşıyabiliyor. Son yıllarda yapılan araştırmalarda, plansız mesken doğumlarında doğum öncesi bakımın yetersiz olduğu, yenidoğan ağır bakım gereksiniminin ve anne mevt oranlarının daha yüksek olduğu bildirilmiştir. Bilhassa makat geliş, çoğul gebelik yahut evvelki sezaryen hikayesi olan bayanlarda meskende doğum önerilmemektedir.”
Evde doğum inançlı mi?
Son yıllarda doğumun doğal sürecine hürmet duyan, müdahalesiz ve bayan merkezli yaklaşımların giderek daha fazla ilgi görmeye başladığını da kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, “Bu bağlamda ‘Evde doğum inançlı mi?’ sorusu da hem anne adayları hem de sıhhat profesyonelleri tarafından sıkça soruluyor. Yanıt; Evet, inançlı olabilir, lakin birtakım kaidelerle. 2019 yılında The Lancet mecmuasında yayımlanan ve yaklaşık 500 bin doğum verisini içeren kapsamlı bir sistematik derleme ve meta-analiz, planlı konutta doğum ile hastane doğumu ortasında yenidoğan yahut perinatal vefat oranlarında manalı bir fark olmadığını ortaya koydu. Bu bulgu, doğumun güzel entegre edilmiş sıhhat sistemleri içinde, eğitimli ebeler eşliğinde gerçekleştiği sürece meskende doğumun inançlı olduğunu güçlü biçimde destekliyor.” diye konuştu.
Acil durumlarda ne olur?
Eğitimli ebelerin doğum sırasında gerekli acil müdahaleleri yapabilecek donanıma ve ilaçlara sahip olarak çalıştıklarını belirten Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, “Gerektiğinde süratli hastane transferi yapılabilecek biçimde tertip sağlanır. Gerçekten Hollanda’da yapılan bir araştırma, doğum sonrası kanama üzere önemli bir durumda dahi ebelerin aktif müdahalesiyle annelerin tamamının büsbütün güzelleştiğini gösterdi. 2023 yılında yayımlanan Cochrane Derlemesi’ne nazaran, planlı hastane doğumlarının komplikasyonsuz gebeliklerde her vakit daha âlâ sonuçlar vermediği, bilakis daha fazla müdahale, sezaryen ve yenidoğan problemleriyle ilişkilendirilebildiği belirtildi.” formunda konuştu.
Evde doğumun faydaları
Evde doğum yalnızca fizikî değil, ruhsal ve toplumsal yararlar da sağladığına işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, “İngiltere ve İrlanda’da yapılan bir çalışmada, meskende doğum yapan bayanların emzirme oranlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıyeten, meskende doğuma tanıklık eden babalar bu tecrübesi ‘büyülü’ ve ‘dönüştürücü’ olarak tanımlamıştır. Meskende doğum, düşük riskli gebeliklerde, uygun sıhhat sistemleri içinde ve eğitimli sıhhat profesyonelleri eşliğinde planlandığında, inançlı bir alternatif olabilir. Bu mevzuda yanlışsız bilgiye ulaşmak ve bayanların şuurlu tercihler yapabilmesini sağlamak, anne-bebek sıhhati açısından büyük kıymet taşıyor. Türkiye’de de meskende doğum, yasal olarak mümkündür; yani hiçbir bayan, doğumunu konutta yapma kararından ötürü cezai yahut türel bir yaptırımla karşılaşmaz. Fakat Sıhhat Bakanlığı’nın yaklaşımı, doğumların hastane üzere sıhhat kuruluşlarında, uzman sıhhat çalışanı eşliğinde gerçekleştirilmesini teşvik etmektedir.” tabirinde bulundu.
Ebelik mesleği “yaşayan kültürel miras”…
Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, ebelik mesleğinin sadece doğum anında değil; gebelik öncesi eğitim, gebelik takibi, doğum idaresi ve doğum sonrası bakım üzere süreçlerde de çok kıymetli bir role sahip olduğunu belirterek, UNESCO’nun ebelik mesleğini “yaşayan kültürel miras” olarak tanımladığını hatırlattı.
Türkiye’de üniversite adayları ortasında ebelik kısmının son yıllarda en çok tercih edilen kısımlar ortasında yer alsa da alanda hâlâ birçok ebenin gereğince görünür olmayan şartlarda çalıştığını kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, ebelerin yalnızca doğum gerçekleştiren değil; bayan, bebek ve toplum sıhhatini bütüncül olarak destekleyen profesyoneller olduğunu söyledi.
Uluslararası yaklaşımlar…
Dünyanın farklı ülkelerinde doğuma ve ebelik hizmetlerine yaklaşımın büyük farklılıklar gösterdiğine de vurgu yapan Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, “Bu farklar çoğunlukla ülkelerin sıhhat sistemleri, doğuma yüklenen mana, bayanın doğumdaki rolü ve sıhhat profesyonellerine duyulan itimat ile şekilleniyor. Bilhassa gelişmiş ülkelerde, konutta doğum bir seçenek olarak tekrar ehemmiyet kazanmaya başladı.” dedi.
“Kontrollü, steril, tıbbi doğum” anlayışı artık sorgulanıyor
Yüzyıllardır süregelen “kontrollü, steril, tıbbi doğum” anlayışının da artık sorgulandığını kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, “Doğal hayat, sağlıklı beslenme, organik ömür üzere hususlara gösterilen ilgi arttıkça, doğuma da ‘doğal’ yaklaşma talebi yükseliyor. Bayanların doğumda daha çok kelam sahibi olmak istemesi, konutta doğumun da tekrar gündeme gelmesini sağlıyor. Fakat bu sürecin inançlı bir halde yürütülebilmesi için yasal düzenlemelere, ebelik sisteminin güçlendirilmesine, ebelerin malpraktise karşı sigortalandırılmasına ve toplum farkındalığının artırılmasına gereksinim var. Ebeye yatırım, bayana ve topluma yatırımdır. Ebeler sırf bebek doğurtmaz; bayanların doğum gücüne tanıklık eder, sıhhat sisteminin insani yüzünü temsil eder.” biçiminde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı