Temiz enerjide global rekabet sürat kazanırken, bu yarışın perde ardında kirli oyunlar da devreye girmiş olabilir. ABD’nin yenilenebilir güç altyapısında büyük ölçüde Çin üretimi kesimlere bel bağlaması, ülkeyi potansiyel bir güvenlik krizinin eşiğine getirdi. Reuters tarafından yürütülen kapsamlı bir araştırma, ABD’de kullanılan birtakım güneş enerjisi sistemlerinde gizli irtibat cihazları bulunduğunu ortaya çıkardı. Bu aygıtların, Çin merkezli üreticiler tarafından şuurlu halde yerleştirilmiş olabileceği ihtimali, güç güvenliği açısından önemli telaşlara yol açıyor. Gizli irtibat aygıtları tespit edildi
İddiaya nazaran, Çinli şirketlerin ürettiği birtakım güneş invertörleri ve batarya sistemlerinde, evraklarda yer almayan hücresel irtibat ekipmanları tespit edildi. Bu kesimler, güneş panellerini şebekeye bağlayan ve enerjiyi depolayan sistemlerin temel bileşenlerini oluşturuyor.
Uzmanlar, bu bâtın aygıtların uzaktan müdahale ile invertörleri devre dışı bırakmak yahut enerji arzını kesintiye uğratmak gayesiyle kullanılabileceği konusunda uyarıyor. En makûs senaryoda, bu müdahaleler geniş çaplı elektrik kesintilerine neden olabilir. Reuters’ın haberine nazaran, Kasım 2024’te birtakım invertörlerin Çin’den gelen sinyallerle uzaktan kapatıldığına dair olaylar yaşandı. Bu olayların tam tesiri şimdi belirlenemese de yetkililer ortasında tasa yarattı.
Kasıtlı olarak gizlenmişler
Güneş gücü sistemlerinde uzaktan güncelleme ve performans takibi için irtibat özelliklerinin olması aslında alışılmadık bir durum değil, hatta artık doğal. Lakin Reuters’ın ortaya çıkardığına nazaran, sorun bu bileşenlerin belgelenmemiş olması. Öbür bir deyişle, aygıtların içine kasıtlı olarak gizlenmişler. ABD Enerji Bakanlığı sözcüsü verdiği demeçte, “Bu fonksiyonellik berbat niyetli olmayabilir, fakat satın alanların aldıkları eserlerin özelliklerini tam olarak anlamaları çok önemlidir” dedi.
Cihazlardaki bağlantı sistemleri eser dokümanlarında açıkça belirtildiğinde, ekseriyetle güvenlik duvarları ve siber güvenlik protokolleriyle uygulanabiliyor. Lakin kelam konusu bileşenler dokümanlarda yer almadığında, bu çeşit tedbirler devreye alınmıyor. Bu da, sistemlerin dış müdahalelere ve makûs niyetli erişimlere karşı savunmasız kalmasına neden oluyor.
Çin savları reddetti
Bununla birlikte birden fazla Çinli üreticinin bu olayda ismi geçtiği lakin etkilenen kesim yahut sistemlerin sayısının şimdi netleşmediği belirtiliyor. ABD’li yetkililer, olayın kapsamını belirlemek ve mümkün tehditleri bertaraf etmek için soruşturmalarını sürdürüyor. Öte yandan Çin idaresi tezleri kesin bir lisanla reddetti. Çin’in Washington Büyükelçiliği, “Ulusal güvenlik kavramının genelleştirilmesine, Çin’in altyapı muvaffakiyetlerinin çarpıtılmasına ve karalanmasına” karşı çıktıklarını belirtti.
Çinli firmalar hâlihazırda ABD güneş gücü altyapısında değerli bir hisseye sahip. Güç danışmanlık firması Wood Mackenzie’nin bilgilerine nazaran, dünya genelindeki güneş invertörlerinin yaklaşık yüzde 78’i Çin menşeli. Ayrıyeten, ABD’deki güneş paneli üretim kapasitesinin yüzde 39’u da Çin şirketlerine ilişkin.
Bu derin güç bağlılığı göz önüne alındığında -endişelerin gerçek olduğu kabul edilirse- aslında riskin çok yüksek olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Çünkü kelam konusu sistemler sadece stokta beklemiyor; ülke çapında konutlara, iş yerlerine ve kamu altyapısına entegre edilmiş durumda. ABD Enerji Bakanlığı henüz resmi bir alarm durumu ilan etmese de, gelişmeleri yakından izliyor.