ABD Başkanı Donald Trump’ın yeniden şekillendirdiği hükümet ajandası kapsamında NASA‘nın bütçesi büyük bir kesintiye uğruyor. Ajansın resmi internet sitesinde paylaşılan yeni bütçe taslağına nazaran, NASA’nın bütçesinden 6 milyar dolar kesilecek. Lakin bu kesintilere karşın, Mars odaklı projelere 1 milyar dolar, Ay projelerine 7 milyar dolar yeni kaynak ayrılacak. Bu adım, SpaceX’in kurucusu Elon Musk’ın uzun müddettir savunduğu “Mars’ta beşerli yaşam” amacına paralel bir çizgide ilerliyor. Öncelik Ay ve Mars
Yayımlanan dokümanda, NASA’nın artık önceliğini Ay’a dönüş ve Mars’a birinci insanı gönderme maksatlarına kaydırdığı belirtiliyor. “Çin’i Ay’a geri dönüşte geride bırakma ve Mars’a birinci insanı gönderme” maksadı, ABD’nin uzay yarışındaki yeni stratejik duruşunun ipuçlarını veriyor. Bununla birlikte, bu yeni yönelim NASA’nın mevcut misyon ve projelerinde önemli daralmalar manasına geliyor.
NASA’nın yönetici vekili Janet Petro’nun kurum genelinde gönderdiği bilgilendirme notuna nazaran, ajansın mevcut birçok büyük ölçekli projesi ya sonlandırılacak ya da askıya alınacak. Bu projeler ortasında SLS (Space Launch System) roketi, Orion uzay aracı ve Ay yörüngesinde inşa edilmesi planlanan Gateway uzay istasyonu da yer alıyor. Ayrıyeten, Mars yüzeyinden örnek toplama ve bunları Dünya’ya geri getirme maksadı taşıyan Mars Sample Return (MSR) Programı da bütçe yetersizliği gerekçesiyle iptal edilecek.
Taslak bütçeye nazaran NASA’nın finansmanının yaklaşık yüzde 25’i kesilecek. Bu kesintiler NASA’nın işgücünü, bilgi teknolojisi hizmetlerini, operasyonlarını, tesis bakımını ve birçok bilimsel misyonu etkileyecek.
SpaceX ve Musk etkisi
Trump idaresinde, Mars vizyonunu şekillendirirken Elon Musk ve SpaceX’in tesiri göz gerisi edilemeyecek boyutlara ulaştı. SpaceX, halihazırda NASA’nın en büyük yüklenicilerinden biri pozisyonunda ve Mars’a beşerli vazife maksadında merkezi bir rol üstleniyor. Şirketin geliştirdiği Starship roketi, Ay ve Mars misyonlarında hem mürettebat hem de kargo taşımak üzere tasarlandı. Bu bütçeye nazaran NASA’nın bir numaralı yüklenicisi SpaceX olacak. SLS programının iptali sonrasında Boeing ve Orion uzay aracının iptali ile Blue Origin’in yerini muhtemelen SpaceX dolduracak. Fakat şimdilik bu hususta net bilgiler verilmiş değil.
Trump’ın NASA’yı yönetecek isim olarak önerdiği teknoloji teşebbüsçüsü Jared Isaacman’ın adaylığı da tartışma konusu. Isaacman’ın adaylığı Senato Ticaret Komitesi’nden geçmiş durumda; lakin Senato genel oylamasından geçmesi gerekiyor. SpaceX ile yakın iş birlikleri bulunan Isaacman’ın vazifeye gelmesi durumunda, ajansın özel dal odaklı vizyonunun daha da güçleneceği öngörülüyor.