İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi (İZÜ) ve Türkiye Lisan ve Edebiyat Derneği (TDED) tarafından düzenlenen “Türkçe Düşünmek, Konuşmak ve Yazmak” çalıştayı gerçekleştirildi.
İZÜ mesken sahipliğinde İZÜ Abdullah Tivnikli Konferans Salonu’ndaki çalıştayda, lisan şuurunun güçlendirilmesi amaçlanıyor.
Açılışta konuşan eski Ulusal Eğitim Bakanı Prof. Dr. Nabi Avcı, düzenlenen çalıştayın Türkçenin içinde bulunduğu meseleleri anlamak için ehemmiyetine dikkati çekerek, “Ben, eski bir Ulusal Eğitim Bakanıyım. Ulusal Eğitim Bakanlığının misyonlarından birisi de Türkçeyi korumaktır. Bakan olduğumda, ‘Çocuklarımıza Türkçeyi gerçek ve hoş bir biçimde konuşma, yazma ve okuma marifeti kazandırabilirsem kendini başarılı bulacağım’ demiştim. Bu hususta arkadaşlarımızla çalışmalar yapmaya çaba ettik. Kimilerinde başarılı olduk, kimilerinde olamadık.” dedi.
“Öğretmenlerimizi çocuklarımızı daha âlâ yetiştirmeyle ilgili eğitmemiz gerekiyor”
“Başarılı olamadığımız konuların nedenlerini artık daha uygun görebiliyorum.” diyen Avcı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Herhangi bir ıslahat gayreti, başarılı olmak istiyorsa, öncelikle o işi yönetecek takımları muhatap almalıdır. Biz, yaptığımız çalışmalar ve düzenlemeleri öğrencileri önceleyerek yaptık. Halbuki yapmamız gereken öğretmenlerimizi öncelemekmiş. Öğretmenlerimizi çocuklarımızı daha âlâ yetiştirmeyle ilgili eğitmemiz gerekiyor. Bu yalnızca Ulusal Eğitim Bakanlığının değil, hepimizin problemidir.”
Avcı, şu anda Türkçenin farklı hallerde yozlaştırıldığını belirterek, “Çocuklarımıza lisana dair kuralların manasını öğretebilirsek, onlara toplumsal hayattaki kurallara uyma şuurunu de kazandırmış oluruz. Burada hepimizi büyük misyonlar düşmektedir. Bugün ülkemizde herkesin farklı yazma formları var. Halbuki Fransa’da bu türlü bir durum kelam konusu olamaz. Yazı bir çocuğun birinci kural disiplinini edineceği her şeyin bir kuralı olduğunu anladığı yerdir. Hem görsel hem de işitsel olarak Türkçenin içinde bulunduğu bu halden kurtarılması da son derece kıymetlidir.” diye konuştu.
“Dil tahribatının istekli ameleleri haline geldik”
TDED Başkanı Ekrem Erdem, dünyada kelam sahibi olmak isteyen bir milletin evvel kendi lisanına sahip olması gerektiğini söyledi.
Erdem, güçlü medeniyetlerin güçlü lisanlarla inşa edileceğinin altını çizerek, “Türkçe, kendi doğal akışı içinde, bir kadro değişimler yaşamıştır. Tarih boyunca farklı devletler kuran milletimiz, birtakım sözleri karşılaştığı toplumlardan almıştır. Ama bunları yaparken alınan sözlerin büyük bir çoğunluğu, Türkçenin ses ve yapısına uygun olarak lisanın bir modülü haline getirilmiştir. Bu, bize lisanın gelişirken kendisini müdafaasına bir örnek sunmaktadır.” dedi.
Modernleşmeyle birlikte Türkçenin büyük bir tasfiyeye uğradığını hatırlatan Fazilet, “Burada Türkçe çok büyük ziyanlar görmüştür. Daha sonra bu yanlıştan dönülmüş ve yaşayan Türkçede karar kılınmıştır. Öte yandan çağdaşlaşmayla başlayan süreç lisanımızı tahrip etmeye hala devam etmektedir. İnancımızdan izler taşıyan sözlerin yerine uydurukça sözler kullanılmaktadır. Ne yazık ki şu anda lisan tahribatını o kadar doğallaştırdık ki bu durumun istekli ameleleri haline geldik.” diye konuştu.
Erdem, yeni kuşağın lisan şuurundan giderek uzaklaştığına vurgu yaparak, şu görüşlere yer verdi:
“Her söz kendi kıymetleriyle birlikte gelir. Şimdilerde yaşadığımız sorunların kaynağı lisan problemimizden kaynaklanmaktadır. Lisan, hepimizin problemidir. Lisanımıza gereken kıymet verilmediği için düşünme gücümüz zayıflıyor. Bu gidişata dur demek zorundayız. Çocuklarımıza ve gençlerimize lisanımızın hoşluğu anlatmak zorundayız. Bu hepimizin ortak vazifesi ve sorumluluğudur. Bunun için işe öncelikle lisanla başlamalıyız.”
“Türkçeyi kaybedersek, ulusal bedeller ve maksatlar büyük ziyan görecektir”
İZÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar ise Osmanlı’nın son periyodunda kıymetli bir lisan hareketi başladığını ancak bu uğraşların ve üretilen tabirlerin görmezden gelindiğini söyledi.
Türkçenin giderek kısır bir lisan haline dönüştüğünün altını çizen Acar, “Öztürkçe hareketi, lisan için çok vahim bir küsurdu. Bizler biliyoruz ki saf lisan olmaz. Saf lisan lakin Amazon Ormanları’nda olabilir. Bu kusur, alfabe değişikliği ile daha da büyümüş ve büyük bir kırılmaya yol açmıştır. Meğer 130 yıl evvel Türkçe konuşan büyük bir coğrafyanın alfabesi ortaktı. Bu iki yanılgı Türkçeye büyük ziyanlar vermiştir.” tabirlerini kullandı.
Acar, Türkçenin yeni sıkıntılarının başında ise “yüksek öğretim dili” olduğunu lisana getirerek, şunları aktardı:
“Şu anda Türkiye’deki yüksek öğretim yabancı lisan odaklı yapılmaktadır. Eğitim lisanımız İngilizcedir ve bundan ötürü içimize sine sine, ‘Eğitimimiz ulusaldır.’ diyemiyoruz. Maalesef yabancı lisanla öğretim, bir ‘yabancı lisan öğretme şekline’ dönüşmüştür. Türk ulusal kimliği için Türkçe, bizim kestirim ettiğimizden çok daha kıymetli bir manaya sahiptir. Türkçeyi kaybedersek, ulusal bedeller ve maksatlar büyük ziyan görecektir.”
Gün boyunca süren çalıştayda, “Dil, Kimlik ve Kültür”, “Batı Lisanlarının Türkçe Üzerindeki Etkisi”, “Türkçenin Coğrafik Dünyası”, “Konuşma Türkçesi” hususlarında toplam 15 bildiri sunuldu.
Çalıştay, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İbrahim Özen’in “Değerlendirme ve Sonuç Bildirgesi” konuşmasıyla sona erdi.