Ankara Üniversitesindeki (AÜ) bilim insanlarınca geliştirilen yapay zeka dayanaklı uygulamayla bireylerin konuşma sesi incelenerek akciğer kanserinin erken evrede tespit edilebilmesi hedefleniyor.
AÜ Kök Hücre Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Haydar Ankışhan öncülüğünde, farkı disiplinlerden bilim insanlarının katkılarıyla geliştirilen yapay zeka dayanaklı uygulamayla ekseriyetle son evrede fark edilen akciğer kanserinin erken etapta teşhis edilmesi amaçlanıyor.
Uygulamaya ait AÜ Tıp Fakültesi İbni Sina Hastanesinde basın mensuplarına açıklamalarda bulunan Doç. Dr. Ankışhan, akciğer kanserinin ekseriyetle ilerleyen evrelerde fark edildiğine ve bu nedenle bireylerin hayatını kaybedebildiğine dikkati çekti.
Çalışmayı akciğer kanserini erken evrede yakalama maksadıyla gerçekleştirdiklerini vurgulayan Ankışhan, “Çalışmamızda ses yapısı, akciğerin kendi anatomik yapısı, kan deveran sistemlerini dikkate alarak ‘Ses akciğer kanseriyle ilgili bilgi verebilir.’ dedik. Bunun peşine düştük. Yaklaşık 1,5 yıldır yürüttüğümüz çalışmalarla hoş sonuçlara ulaştık. Akciğer kanserinin, bilhassa birinci evrede, yüzde 90’ın üzerindeki bir doğruluk oranıyla erken devirde teşhis edilebileceği sonuçlarına ulaşmış bulunuyoruz.” diye konuştu.
Doç. Dr. Ankışhan, uygulamanın çalışma biçimine ait şu bilgileri paylaştı:
“Tamamıyla doğal ortamda kaydedilen sesleri, muhakkak sinyal süreci, yapay zeka teknikleriyle birleştirerek, evvel kendi geliştirmiş olduğumuz yapay zeka formülleriyle işliyoruz. Oradaki bilgileri ilgili yollarla yanlışsız bir halde eğiterek, dataların anlamlılık seviyesine ve ayrıştırılabiliyor mu, birbiriyle bağı nasıl oluyor, bunlara bakarak çok rahat halde tespit edebiliyoruz.”
“Yüzde 90 hatta yüzde 92’lere varan doğruluk payı”
Çalışmada yer alan AÜ Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Mustafa Yenigün, akciğer kanseri tedavisindeki en kıymetli faktörün erken evrede yakalamak olduğunu vurguladı.
Doç. Dr. Yenigün, düşük maliyetli ve hastaların x-ray üzere görüntüleme metotlarından gördüğü ziyanı en aza indirecek bir uygulama arayışında oldukları için bu çalışmayı yaptıklarını anlatarak, şunları kaydetti:
“Çalışmamızı 50 hasta ve 50 sağlıklı şahıstan oluşan kümeyle gerçekleştirdik. Bu biçimde karşılaştırma yapıldı. Her bir hastanın ses tahlili için 2 dakikalık bir konuşma metni hazırlandı ve bu metin üzerinden sesleri kaydedildi. Her hasta birebir ortamda kaydedilip tahlil edildi. 50 kişilik denetim kümesi ve kanserli hasta kümesi karşılaştırıldı. Yüzde 90 hatta yüzde 92’lere varan doğruluk hissesi gösteren bir istatistiksel çalışma elde ettik.”
Yenigün, 50 kişilik kümenin sayıca az olduğuna işaret ederek, “İleride binlerce hasta kümesi toplandığı vakit çok daha güzel, kusur hissesi çok daha düşük sonuçlar elde edilebileceğini düşünüyorum.” dedi.
“Uygulamamız ses değişikliğini saptıyor”
Doç. Dr. Yenigün, şöyle devam etti:
“Akciğerde kitle, nodüller, hava yollarında, bronşlarda değişikliğe sebep oluyor. Teneffüs borusu içerisinde bir kitle görünümü var, buradaki ses oluşum düzenekleri, bir yere çarpıp giderken hem frekansta hem rezonansta değişikliğe uğruyor. Bizim uygulamamız da bu ses değişikliğini saptayıp ‘evet burada bir kitle görünümü var, bu kitle görünümü ses değişikliğine sebep olacak boyutta, bu evrede ve bunda patolojik bir akciğer kanseri olabilir’ uyarısı veriyor.”
Uygulamanın ne vakit hayata geçirileceğine ait de Yenigün, “Tahmini bir öngörüyle, 2-3 sene içinde, çok önemli derecede data verisi toplandığı andan itibaren bir tarama programı içine girebilir. Doğal hukukî, mediko-legal durumlar kelam konusu, bunları da geçerse yakın vakitte, 1-2 sene içinde uygulanabilir diye düşünüyoruz.” açıklamasında bulundu.